Στο Η ζωή δεν είναι χρήσιμη, ο Αϊλτον Κρενάκ, ιθαγενής φιλόσοφος, ακτιβιστής και στοχαστής από τη Βραζιλία, μας καλεί – μέσα από βαθιά στοχαστικά κείμενα – να απομακρυνθούμε από τη χρησιμοθηρική θεώρηση του κόσμου και να ξαναβρούμε την ουσία του να είμαστε ζωντανοί. Μέσα σε λίγες μόνο σελίδες, το βιβλίο ταράζει τα θεμέλια του κυρίαρχου ορθολογισμού της δυτικής σκέψης και μας προσκαλεί να οραματιστούμε έναν διαφορετικό τρόπο θέασης των πραγμάτων.
Ο Κρενάκ δεν επιδιώκει να διδάξει ή να καθοδηγήσει. Αντίθετα, μοιράζεται σκέψεις που φτάνουν σε εμάς σαν ψίθυροι από έναν άλλο πολιτισμό — εκεί όπου η φύση δεν είναι πόρος προς εκμετάλλευση αλλά συγγενής· εκεί όπου η ζωή δεν χρειάζεται να δικαιολογηθεί με όρους παραγωγικότητας, αποδοτικότητας ή επιβίωσης.
Αν και γράφτηκε μέσα στην πανδημία, το βιβλίο δεν περιορίζεται σ’ αυτήν. Αγγίζει κάτι βαθύτερο: την κρίση της αποσύνδεσης του ανθρώπου από τη φύση, από τους άλλους και από τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Κρενάκ μας υπενθυμίζει πως «η ζωή δεν είναι χρήσιμη», ακριβώς γιατί ό,τι έχει πραγματική αξία — η φιλία, η ομορφιά, η ανάσα, το μοίρασμα — δεν μπορεί να μετρηθεί.
Σε μια εποχή όπου όλα κρίνονται με βάση την απόδοση και το αποτέλεσμα, ο συγγραφέας υψώνει μια φωνή όχι οργισμένη, αλλά ήρεμα ανυπάκουη. Το βιβλίο του είναι μια πρόσκληση: να σταματήσουμε, να ακούσουμε, να θυμηθούμε πως πριν από την «πρόοδο» υπήρχε απλώς ζωή — και αυτό ήταν αρκετό.
Κάθε του φράση μοιάζει να έχει τις ρίζες της βαθιά στο χώμα, σε μια γνώση που επιβιώνει μέσα από γενιές κοινοτικής ζωής και προσεκτικής παρατήρησης της φύσης. Ο Κρενάκ δεν βλέπει την ανθρώπινη κοινότητα αποκομμένη από τον κόσμο, αλλά ως ένα ακόμη νήμα στο μεγάλο οικοσύστημα της Γης. Επανεξετάζει έννοιες όπως πρόοδος, ανάπτυξη και ευτυχία, προτείνοντας μια επιστροφή στην ταπεινότητα, τη συνύπαρξη και την αναγνώριση της κοινής μας μοίρας με όλα τα όντα.
Η ζωή δεν είναι χρήσιμη δεν είναι απλώς ένα δοκίμιο· είναι μια κραυγή — ή ίσως καλύτερα, μια ήσυχη προσευχή — που μας καλεί να κοιτάξουμε τον κόσμο αλλιώς. Και ίσως, μέσα από αυτή την αλλαγή οπτικής να θυμηθούμε πώς είναι να ζούμε ουσιαστικά.