Πολιτισμός & παράδοση αιώνων
Οι Σαρακατσάνοι ή Σαρακατσαναίοι είναι πληθυσμιακή ομάδα Ελλήνων που κατοικεί σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα, καθώς και σε άλλες βαλκανικές χώρες, κυρίως σε περιοχές της ορεινής Βουλγαρίας και της Βόρειας Μακεδονίας.
Οι Σαρακατσάνοι παλαιότερα ζούσαν ως νομάδες κτηνοτρόφοι, το καλοκαίρι στα βουνά και το χειμώνα στα χειμαδιά. Κοιτίδα των Σαρακατσαναίων ήταν η οροσειρά της κεντρικής και νότιας Πίνδου και η Ρούμελη με επίκεντρο τα Άγραφα.
Ο διασκορπισμός τους από την αρχική κοιτίδα τους προς την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα έγινε επί Τουρκοκρατίας και κυρίως τον 18ο αιώνα, στα χρόνια του Αλή Πασά. Σήμερα οι περισσότεροι Σαρακατσάνοι έχουν σταματήσει τον κτηνοτροφικό βίο κι έχουν εγκατασταθεί μόνιμα σε χωριά, κωμοπόλεις, και πόλεις.
Για τα στοιχεία του πολιτισμού και της παράδοσής τους γράφει ο Κωνσταντίνος Σιώζιος:
‘‘Ο συμβολισμός του ελληνικού αιτωλικού (Eυρυτανικού) σαρακατσάνικου πολιτισμού.. Αριστερά πάνω βλέπουμε να φέρει το συντρόφι με τις σκούρο μπλε φούντες που κρέμονται στο γόνατο, κάτω φέρει τα τσαρούχια αντιγραφή από το πόδι δάχτυλο του αετού, βλέπουμε μπροστά τη πλατιά μύτη το πώς γυρνάει προς τα πάνω, και από πάνω τη φούντα όπως τη φέρει και ο αετός στο πόδι του, και βλέπουμε τα σύμβολα χρώματα που φέρουν. Κάτω αριστερά φέρει το γυναικείο σαρακατσάνικο τρουβά, με σύμβολα χρώματα το σκούρο μπλε, και το λευκό, βλέπουμε στο κέντρο που φέρει το σύμβολο φλάμπουρο σημαία, και γύρω τα συγκούνια, τα φτερά της πέρδικας που τα φέρει η γυναίκα στη φορεσιά της πίσω, και κάτω κρέμονται λουλούδια και οι φούντες. Δεξιά πάνω βλέπουμε των αντρικό σαρακατσάνικο τρουβά με σύμβολα χρώματα το σκούρο μπλε και το λευκό, φέρει στο κέντρο το σύμβολο του πολιτισμού τον σταυραετό κτλ και έχει δύο θήκες διπλές. Κάτω δεξιά βλέπουμε τον Έλληνα Αιτωλό Σαρακατσάνο που φέρει το συμβολισμό του τη τράια κάπα (κοντοκάπη), την αντρική γκλίτσα, αντιγραφή από το πόδι δάχτυλο του αετού (ως τσαρούχι), τον αυλό φλογέρα από κόκαλο της φτερούγας του αετού, και ως ποιμενικός λαός φέρει και των αυλό ντζαμάρα από καλάμι και βλέπουμε και τους δύο τρουβάδες τους ποιμενικούς σε σύμβολο χρώμα το σκούρο μπλε τόνους.’’