‘Για τα πανηγύρια’
Με τη σφραγίδα των Δήμων και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Χρήματα των πολιτών, δικά μας λεφτά, διατίθενται αφειδώς — χωρίς κανένα απολύτως κριτήριο — σε “εκδηλώσεις” που προσβάλλουν την πολιτιστική μας ταυτότητα. Μαζί με τα παραδοσιακά σχήματα, χορευτικά, ερευνητικές δράσεις, μαθήματα παραδοσιακών οργάνων στα παιδιά, βλέπουμε να δίνονται δεκάδες χιλιάδες ευρώ για νταούλια με μικροφωνικές του μαρτυρίου και για “άρτζι μπουρτζι” φολκλόρ. Χρήματα που θα μπορούσαν να επενδυθούν σε διδασκαλία παραδοσιακής μουσικής, στήριξη τοπικών σχημάτων, έρευνα και ντοκιμαντέρ για τα ήθη και έθιμα, καταλήγουν να γίνονται μεροκάματα σε σχήματα άσχετα με την πολιτιστική μας ταυτότητα. Κανένα πολιτιστικό κριτήριο. Μόνο το «φαίνεσθαι» και το «να γίνει κάτι να λέμε ότι έγινε».
Πού είναι τα πανηγύρια που μεγάλωσαν γενεές; Εκείνα που ξεκινούσαν με Εσπερινό στο εξωκλήσι, που το τραπέζι στρωνόταν κάτω από τα πλατάνια, που οι παλιοί έπιαναν πρώτοι τον κύκλο κι οι νεότεροι έμπαιναν με σεβασμό. Πού είναι οι ολονύχτιες ζυγιές με κλαρίνο, βιολί και νταούλι, τα μοιράσματα του κρασιού, οι χοροί που έκλειναν τον κύκλο της κοινότητας και άνοιγαν τον κύκλο της μνήμης;
Η έκφραση «για τα πανηγύρια» έχει υποτιμητικό χαρακτήρα… κάτι κακής ποιότητας, πρόχειρο, φτηνό ή ανάξιο σοβαρής προσοχής. Από τους περιπλανώμενους καλλιτέχνες και μουσικούς που γύριζαν στην ύπαιθρο και έδιναν παραστάσεις ποιοτικά κατώτερες. Η ειρωνεία είναι πως σήμερα, τα ίδια αποκαλούμενα ‘παραδοσιακά’ πανηγύρια έχουν φτάσει να δικαιώνουν τον όρο “για τα πανηγύρια”, η έκφραση επιστρέφει… κυριολεκτικά!
Όμως στην δημοτική μας παράδοση δεν αρμόζει ούτε αυτός ο τίτλος, ούτε η σημερινή εικόνα αυτών των εκδηλώσεων που θεωρούν ότι συνεχίζουν την παράδοση, αλλά μάλλον περισσότερο την κακοποιούν. Το παραδοσιακό πανηγύρι δεν ήταν ποτέ “για τα πανηγύρια”. Ήταν ιερή μέρα για την κοινότητα. Ήταν συνάντηση γενεών, ήταν κοινή γιορτή, όχι εμπορικό event. Αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι συνέχεια της παράδοσης — είναι η κακοποίηση της. Παραχάραξη της μνήμης και η διαστροφή της ταυτότητας μέσα από φάλτσα και αοιδούς εθνικής οδού.
Δεν είναι μόνο οι εκδηλώσεις που ξεφτιλίζουν την παράδοση. Είναι το σύστημα ολόκληρο που έχει μάθει να λειτουργεί έτσι: πρόχειρα, φτηνά, χωρίς ουσία. Μια πολιτική πρακτική που πετάει λεφτά για το “φαίνεσθαι”, για εντυπωσιασμούς μιας βραδιάς — κι ύστερα σιωπή, ξεχασμένοι τόποι, ακαλλιέργητες ψυχές. Οι πολιτικοί μας; Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ούτε πώς ξεκινά ένα παραδοσιακό τραγούδι, ούτε τι σημαίνει να παίζει το κλαρίνο και να σείεται η πλατεία. Αλλά δίνουν χρήμα. Γιατί φέρνει κόσμο. Και ψήφους. Όμως η αλήθεια δεν αλλάζει: Πολιτικοί για τα πανηγύρια. Πολιτική για τα πανηγύρια. Πολιτισμός για τα πανηγύρια. Κι αν δεν αλλάξουμε εμείς, όλα τα υπόλοιπα θα μείνουν… για τα πανηγύρια.