Σφοδρές αντιδράσεις από φορείς για το Προεδρικό Διάταγμα
Για περαιτέρω ερημοποίηση φοβάται η Ευρυτανία
Έντονη αναστάτωση έχει προκαλέσει στις τοπικές κοινωνίες το νέο Προεδρικό Διάταγμα 129/2025, που θεσπίζει αυστηρούς κανόνες για την οριοθέτηση και δόμηση σε οικισμούς με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων.
Τρεις Ζώνες και Περιορισμοί
Το διάταγμα θεσπίζει νέα όρια δόμησης, βασισμένα στην εικόνα του 1983, χωρίζοντας κάθε οικισμό σε τρεις ζώνες:
- Ζώνη Α: ιστορικός πυρήνας (πριν το 1923)
- Ζώνη Β: οργανωμένη ανάπτυξη (1923–1983)
- Ζώνη Β1: διάσπαρτη δόμηση, εκτός συνεκτικού ιστού
Κάθε ζώνη συνοδεύεται από διαφορετικά κριτήρια αρτιότητας οικοπέδων, με ελάχιστο εμβαδόν από 300 έως 2.000 τ.μ. και συγκεκριμένες απαιτήσεις προσώπου σε δρόμο.
Χάνεται η Οικοδομησιμότητα Εκτός Ορίων
Η πιο κρίσιμη ρύθμιση αφορά τις εκτάσεις εκτός των νέων ορίων, οι οποίες πλέον κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν μη οικοδομήσιμες, στερώντας από χιλιάδες ιδιοκτήτες τη δυνατότητα αξιοποίησης της περιουσίας τους.
Σημαντική ανησυχία εκφράζεται και για τις απαγορεύσεις νέων βιομηχανικών και βιοτεχνικών χρήσεων, που θεωρούνται πλήγμα για τις αγροτουριστικές και τοπικές οικονομίες.
Δήμαρχοι και επαγγελματικά επιμελητήρια ζητούν επανεξέταση του πλαισίου και ενεργή συμμετοχή των ΟΤΑ στον καθορισμό των ορίων και των ζωνών, ενώ εκφράζουν τον φόβο ότι πολλές περιοχές θα παραμείνουν «παγωμένες» χωροταξικά για χρόνια.
Οι νέοι κανόνες τίθενται σε εφαρμογή μόνο μετά την έκδοση ειδικού Π.Δ. ανά οικισμό, ενώ οι υφιστάμενες οικοδομικές άδειες διατηρούνται, με δυνατότητα παράτασης ή αναθεώρησης.
Ωστόσο, η έλλειψη ολοκληρωμένων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) δημιουργεί ανασφάλεια και καθυστερήσεις, με τις τοπικές κοινωνίες να ζητούν σαφείς κατευθύνσεις και επαρκή ενημέρωση.
Ρεαλιστικός Σχεδιασμός ή Νέο Μπλοκάρισμα;
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν το Π.Δ. 129/2025 θα λειτουργήσει ως αφετηρία ορθολογικής χωροταξικής ανάπτυξης ή ως εργαλείο ακινητοποίησης της υπαίθρου, σε μια περίοδο που οι μικροί οικισμοί παλεύουν για επιβίωση.
Το θέμα θα απασχολήσει εκ νέου τη Βουλή, ενώ οι τεχνικοί σύλλογοι και οι δήμοι ετοιμάζουν παρεμβάσεις προς τα αρμόδια υπουργεία.
Σφοδρές οι αντιδράσεις
Σύμφωνα, με αναλυτική τοποθέτησή του το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) , το νέο πλαίσιο κινδυνεύει να οδηγήσει σε «πολεοδομικό αποκλεισμό» χιλιάδων περιοχών, με αποτέλεσμα την αναπτυξιακή υποβάθμιση της υπαίθρου και την επιδείνωση των φαινομένων ερήμωσης.
Επίσης, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) έχει εκφράσει έντονη αντίθεση, σημειώνοντας ότι το διάταγμα οδηγεί σε δραματική απαξίωση της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας σε μικρούς οικισμούς, καθώς χιλιάδες ακίνητα καθίστανται άρτια μεν, μη οικοδομήσιμα δε, με αποτέλεσμα την πλήρη απώλεια της αξίας τους.
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) υπογραμμίζει ότι σε πολλές νησιωτικές και ορεινές περιοχές το μέτρο αυτό, αν δεν συνοδευτεί από μεταβατικές ή εξειδικευμένες διατάξεις, θα οδηγήσει σε οικονομικό στραγγαλισμό των τοπικών κοινωνιών. Συγκεκριμένα, αποφάσισε, ομόφωνα, ότι διαφωνεί με το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος και συγκεκριμένα με το άρθρο 5 αυτού, που αφορά στην μείωση των ορίων των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων και λαμβάνοντας υπόψη την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης.
Προτείνει: ➢ Το άμεσο πάγωμα της διαδικασίας για την προώθηση του συγκεκριμένου σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος. ➢ Την άμεση συνάντηση του Προεδρείου του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΕ με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Συμβούλιο της Επικρατείας και με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, ώστε να παραθέσει τις απόψεις της Επιτροπής και μέσω διαλογικής συζήτησης να βρεθεί μια εφαρμόσιμη λύση. ➢ Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ), τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) και οι μελετητές, που είναι σε συνεχή διαβούλευση με τα τοπικά Δημοτικά Συμβούλια, να έχουν την πραγματική δυνατότητα να προσδιορίζουν τα όρια των οικισμών, χωρίς τους οριζόντιους και ανελαστικούς περιορισμούς του Σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, αλλά βάσει των δεικτών, των κανόνων της επιστήμης της Χωροταξίας και της δυναμικής των οικισμών.
Οι αντιδράσεις στην Ευρυτανία
Ανησυχία προκλήθηκε και στους Ευρυτάνες, οι οποίοι βλέπουν το νομό να πλήττεται από το νέο Προεδρικό Διάταγμα, εάν και όταν αυτό ισχύσει. Ο Ευρυτανικός Παλμός επικοινώνησε με τους δύο δημάρχους Καρπενησίου και Αγράφων αλλά και με τον Πολιτικό Μηχανικό Τ.Ε.-Ε.Δ.Ε. κ. Πέτρο Κ. Μπακατσιά, ο οποίος ανέλυσε το θέμα αρκετά διεξοδικά.
Πέτρος Μπακατσιάς – Πολιτικός Μηχανικός :
«Δημιουργούνται αποτρεπτικές συνθήκες για επιστροφή του πληθυσμού στα χωριά»
«Αυτοί οι οικισμοί είναι σε όλη τη χώρα, είναι σχεδόν όλη η ύπαιθρος είτε βρίσκονται σε νησιά είτε πχ στην Στερεά Ελλάδα δεν υπάρχει μέρος που να μην έχει τέτοιους οικισμούς. Αποτελούν το 90% των οικισμών, αν εξαιρέσουμε τις μεγάλες πόλεις τις πρωτεύουσες και τους οικισμούς που έχουν γίνει με ρυμοτομικό σχέδιο που είναι καινούργιοι π.χ. Νέο Δερμάτι, Νέα Βίνιανη. Αυτούς δεν τους αφορά, αφορά όμως όλους τους άλλους.
Οικισμοί κάτω των 2.000 κατοίκων είναι όσοι καταγραφτεί στην απογραφή κάτω των 2.000 κατοίκων και κυρίως προϋπάρχουν του 1923.
Έχουμε δύο κατηγορίες τέτοιων οικισμών: τους οριοθετημένους και τους μη οριοθετημένους
Αυτό το προεδρικό διάταγμα αφορά και τις δύο κατηγορίες. Οι οριοθετημένοι έχουν οριοθετηθεί με το προεδρικό διάταγμα στις 24/4 του 1985 με απόφαση νομάρχη.
Το καινούργιο ΦΕΚ, που δημοσιοποιήθηκε στις 15/4,ορίζει για τους οικισμούς είτε οριοθετήθηκαν είτε όχι, όρους δόμησης ,το πώς θα γίνει αυτή η οριοθέτηση.
Όσοι δεν έχουν οριοθετηθεί θα οριοθετηθούν με βάση το καινούργιο ΦΕΚ και όσοι έχουν οριοθετηθεί, πρέπει να ξανά οριοθετηθούν. Συνεπώς, δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα του τότε Νομάρχη να τους οριοθετήσει. Επίσης, λέει ότι επαναοριοθετήσεις που θα γίνουν θα γίνουν με πιο σφιχτά όρια, θέτει κριτήρια.
Τα κριτήρια επαναοριοθέτησης τα χωρίζει σε τρεις ζώνες: Α, Β και Β1
Η Α ζώνη είναι το συνεκτικό τμήμα, που προϋπάρχει του 1923. Αυτός είναι ο κύριος οικισμός.
Η ζώνη Β, που θα βρεθεί με αεροφωτογραφίες και τοπογραφικά σχέδια, είναι το συνεκτικό τμήμα που δημιουργήθηκε από το 1923 έως το 1983.
Η ζώνη Β1 είναι το διάσπαρτο τμήμα που δημιουργήθηκε το 1923 – 1983.
Το συνεκτικό και το διάσπαρτο τμήμα καθορίζονται βάσει της πυκνότηταςτων σπιτιών. Για παράδειγμα δύο σπίτια πρέπει να είναι τουλάχιστον σε απόσταση 40 μέτρων μεταξύ τους.
Αυτές οι τρεις ζώνες μας ενδιαφέρουν γιατί υπάρχουν άλλες αρτιότητες σε κάθε ζώνη.
Στην Α ζώνη ορίζονται τα δύο στρέμματα αρτιότητα με 15 μέτρα πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο.
Στην Ευρυτανία, στους ορεινούς, ημιορεινούς και δυσπρόσιτους οικισμούς, όλη σχεδόν δηλαδή την Ευρυτανία, η αρτιότητα ορίζεται στα 500 τετραγωνικά με 10 μέτρα πρόσωπο το οικόπεδο. Τα δύο στρέμματα την Ευρυτανία δεν την ενδιαφέρουν πάει στα 500. Όμως στη Ζώνη Β και Β1 η αρτιότητα ορίζονται από 300 τμ έως 2 στρέμματα με 10 μέτρα πρόσωπο.
Η παγίδα
Η παγίδα εδώ είναι ότι, επειδή αυτές είναι και οι μεγαλύτερες εκτάσεις μέσα στους οικισμούς, όσα (οικόπεδα) είναι κάτω από 300 μέτρα χάνουν την αρτιότητα.
Στη ζώνη Α χάνουν την αρτιότητα κάτω από 150 μέτρα. Για παράδειγμα ένα οικόπεδο προ του 1923 στο κέντρο του χωριού, στην πλατεία, που είναι 149 τετραγωνικά, πλέον δεν οικοδομείται.
Στις άλλες δύο ζώνες, μετά το 1923, περιμετρικά του οικισμού, που είναι κάτω από 300 μέτρα είναι πάλι μη άρτιο. Αυτό είναι η μια όψη του νομίσματος.
Η άλλη όψη είναι ότι αυτά που είναι στις άκρες του οικισμού, επειδή οι οριοθετήσεις που είχαν γίνει με απόφαση Νομάρχη ήταν πιο χαλαρές. Με την καινούργια νομοθεσία και οριοθέτηση κινδυνεύουν πάρα πολλά να βγουν εκτός σχεδίου, εκτός ορίων οικισμού. Αυτά καταστρέφονται εντελώς, γίνονται αγροτεμάχια.
Άρα ένα μέρος θα βγει εκτός σχεδίου και τα άλλα τα μικρά, που είναι μέσα στον οικισμό (κάποια με 150 έως 300 μέτρα), και αυτά πάλι αχρηστεύονται.
Όλο το αποτέλεσμα αυτού του ΦΕΚ είναι μία μεγάλη απαξίωση αρκετών οικοπέδων, συρρίκνωση των οικισμών και των οικοδομήσιμων εκτάσεων. Εγώ θα το χαρακτήριζα αντιαναπτυξιακό.
Δημιουργούνται αποτρεπτικές συνθήκες για επιστροφή του πληθυσμού στα χωριά, έχουμε αποτρεπτική συνθήκη για αποκέντρωση, γιατί λιγοστεύουν οι οικοδομήσιμες εκτάσεις, μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας, των αγοροπωλησιών, των μεταβιβάσεων και των επενδύσεων. Αν κάποιος ήθελε να φτιάξει έναν ξενώνα στην άκρη του χωριού τώρα τέτοιες κινήσεις περιορίζονται.
Γιατί, αν ένα οικόπεδο κάτω από 200 τμ στην άκρη του οικισμού βγει εκτός σχεδίου δεν συνεπάγεται ότι μόνο δεν χτίζεται, δεν πουλιέται κιόλας.
Είναι αντιαναπτυξιακό, γιατί απαγορεύτηκε οποιαδήποτε επέκταση ορίων θα μπορούσε να γίνει. Αντ’ αυτού θα μπορούσε να γίνει μία τροποποίηση σε κάποιο σημείο και αυτό θα ήταν ωφέλιμο, γιατί μπορεί να υπάρχει ζήτηση σε έναν δυναμικό οικισμό και θα μπορούσε να αναπτυχθεί και να γίνουν επενδύσεις. Τώρα αυτές οι επεκτάσεις απαγορεύονται.
Συμπέρασμα: Κάποια οικόπεδα εκτός οικισμού καταστρέφονται. Κάποια άλλα οικόπεδα επειδή είναι μικρά εντός του οικισμού πάλι καταστρέφονται.
Έχουμε μια αποτρεπτική συνθήκη για την ανάπτυξη των χωριών στην ύπαιθρο, γίνεται απαξίωση της περιουσίας και έχει παρενέργειες στην αγορά.
Τέλος, συμβαίνει και ένα άλλο οξύμωρο, που αφορά τις μεταβιβάσεις και τις πωλήσεις οικοπέδων. Προ του καινούργιου ΦΕΚ αγοράστηκαν οικόπεδα, με τη λογική πώς ήταν άρτια και οικοδομήσιμα, και ξαφνικά αυτός που τα αγόρασε και πλήρωσε και ένα φόρο και ήθελε να φτιάξει στο χωριό κάποιο κτίσμα, για να το μεταβιβάσει στο παιδί του, αυτό πλέον γίνεται μη οικοδομήσιμο αγροτεμάχιο.
Τώρα αυτά θα ισχύσουν με κάθε επανακαθορισμό ορίων, δηλαδή θα υπάρξει ένα μεταβατικό στάδιο, ακόμα δεν εφαρμόζονται αυτά. Το κράτος αφήνει το χρονικό πλαίσιο θολό. Ο νόμος λέει πως στις μεταβατικές διατάξεις ακόμα βγαίνουν οι άδειες με τις προϋπάρχουσες συνθήκες. Το κακό,όμως, ότι άρχισε αυτή η συζήτηση και όπου καπνός υπάρχει και φωτιά».
Δήμαρχος Καρπενησίου: «δεν αλλάζει κάτι προς το παρόν»
«Σχετικά με αυτό το θέμα βγήκαν κάποιες πληροφορίες αλλά μέχρι να εκδοθεί το καινούργιο ΦΕΚ ισχύουν οι όροι και οι περιορισμοί των προγενέστερων διατάξεων. Κρατάμε μια επιφύλαξη για τις παρεκκλίσεις, δεν έχουμε κάτι στάνταρ για να μπορέσουμε να τοποθετηθούμε. Περιμένουμε περαιτέρω διευκρινίσεις. Δεν θα ήθελα αυτή την στιγμή να κάνω κάποια δήλωση για αυτό είναι σε πρόωρο στάδιο. Το συζητάνε, μπορεί να βγει στην διαβούλευση, μπορεί να αλλάξουνε, μπορεί το ο,τιδήποτε. Μέχρι να βγει το επόμενο ΦΕΚ ισχύει το προηγούμενο, άρα δεν αλλάζει κάτι προς το παρόν».
Δήμαρχος Αγράφων: «ερημοποιείται η ελληνική ύπαιθρος…»
«Είναι ένα θέμα που προκαλεί ζημιά σε όλη την ελληνική περιφέρεια. Αυτό επιλέχθηκε να ψηφιστεί ως ΠΔ και δεν πήγε ως νόμος στην Βουλή, για να μπορέσουν να διατυπώσουν την γνώμη τους όλα τα κόμματα αλλά και βουλευτές και Υπουργοί της ΝΔ. Δημιουργεί τετελεσμένα και θα είναι για όλη την ελληνική περιφέρεια, που ήδη δοκιμάζεται ένα ακόμα μεγάλο χτύπημα. Στρέφουν όλο τον κόσμο να πάει στην Αθήνα, όπου το κόστος ζωής είναι δυσβάσταχτο. Όταν ερημοποιείται η ελληνική ύπαιθρος όλοι θα πάνε στην Αθήνα. Αυτό ισχύει και για τα χωριά τα δικά μας. Κάποιος έχει ένα οικόπεδο, που είναι 500 μέτρα, του το κάνει αγροτεμάχιο και δεν μπορεί πλέον να χτίσει.
Είναι ένα θέμα που ισχύει για όλους. Από ότι ξέρω και άλλοι συνάδελφοι Δήμαρχοι τους απασχολεί. Εγώ ήδη είμαι σε επαφή και με άλλους Δημάρχους για να δούμε αν θα μπορέσουμε να κάνουμε κάποια παρέμβαση. Αλλά από ο, τι φαντάζομαι και η ίδια η ΚΕΔΕ (αν άκουσα καλά) δεν θα το αφήσει έτσι. Δεν αφορά μόνο τον Δήμο Αγράφων και τον Δήμο Καρπενησίου αλλά όλη την Ελλάδα. Απορώ με ποια λογική το κάνανε, δεν προσφέρει τίποτα. Αυτό το ΠΔ κάνει μεγάλη ζημιά».
