Η Δημοκρατία του Χοσέ Μουχίκα
Συμπληρώθηκε ένας μήνας από τον θάνατο του Χοσέ Μουχίκα, του επαναστάτη και μετέπειτα προέδρου της Ουρουγουάης. Μια από τις πιο αυθεντικές μορφές της σύγχρονης πολιτικής, κρατούμενος για πάνω από μια δεκαετία, που όντας πρόεδρος επέλεξε να ζει σε ένα φτωχικό αγρόκτημα και να δίνει το 90% του μισθού του σε φιλανθρωπίες.
«Δεν ήρθα να μιλήσω για φτώχεια. Ήρθα να μιλήσω για σπατάλη ζωής. Δεν είμαι φτωχός. Φτωχός είναι αυτός που χρειάζεται πολλά για να ζήσει. Ο πλούτος είναι χρόνος, όχι χρήμα».
Με αυτή τη φράση άνοιξε την ιστορική του ομιλία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2013 μιλώντας για τη δημοκρατία την οποία προσέγγιζε ως στάση ζωής και ως καθημερινή πράξη.
«Δεν ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο μόνο για να αναπτυχθούμε οικονομικά. Ήρθαμε για να είμαστε ευτυχισμένοι. Η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι ενάντια στην ευτυχία, αλλά να την εξυπηρετεί».
Για τον Μουχίκα, η δημοκρατία δεν εξαντλείται στην κάλπη. Είναι το δικαίωμα στην αξιοπρεπή εργασία, στην υγεία, στην παιδεία, στην ειρήνη. Είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να ζήσει ελεύθερα, χωρίς να γίνεται δούλος της αγοράς ή των επιθυμιών που του επιβάλλει η διαφήμιση.
«Έχουμε θυσιάσει τους παλιούς άυλους θεούς και πλέον λατρεύουμε τον αμόλητο θεό της αγοράς… έχει οργανώσει την οικονομία, την πολιτική, τις συνήθειες, τη ζωή μας – φαίνεται πως γεννηθήκαμε μόνο για να καταναλώνουμε»
«Η ελευθερία σημαίνει να έχεις χρόνο να ζήσεις όπως εσύ επιλέγεις. Όχι να αγοράζεις όπως σου επιβάλλουν».
Ο Μουχίκα καταδίκαζε σθεναρά τον παγκόσμιο καπιταλισμό που –όπως έλεγε– δημιουργεί τεχνητές ανάγκες και διαλύει τη δημοκρατία, μετατρέποντας τους πολίτες σε καταναλωτές.
«Ο κόσμος δεν κυβερνάται από τις δημοκρατίες αλλά από τις αγορές. Και αυτό είναι επικίνδυνο».
Η δημοκρατία, υποστήριζε, δεν μπορεί να επιβιώσει σε κοινωνίες με τεράστιες κοινωνικές ανισότητες. Χωρίς δικαιοσύνη, δεν υπάρχει ελευθερία. Και χωρίς ελευθερία, η δημοκρατία γίνεται μια κενή λέξη.
Ο πολιτικός έλεγε ότι πρέπει να είναι υπηρέτης του λαού και ο ίδιος ζούσε με συνέπεια αυτά που πίστευε. Οδήγησε το ίδιο παλιό Volkswagen σκαραβαίο, αρνήθηκε να μείνει στο προεδρικό μέγαρο και έλεγε:
«Ο πολιτικός πρέπει να ζει όπως οι περισσότεροι συμπολίτες του –όχι όπως οι λιγότεροι».
Σε μια εποχή που η πολιτική χάνει διαρκώς την αξιοπιστία της, ο Μουχίκα έγινε παγκόσμιο σύμβολο δημοκρατίας με ήθος. Γιατί η δημοκρατία, όπως εκείνος τη δίδαξε με τη ζωή και τα λόγια του, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ευθύνη.
«Αν η ανθρωπότητα δεν μπορεί να κυβερνηθεί με μετριοπάθεια, με αλληλεγγύη και με σεβασμό προς τη φύση, τότε δεν έχει μέλλον.»
