Ο Καστανιώτικος τραχανάς έκανε την αρχή…
‘‘Είναι η εποχή του, και η παράδοση που πάει από γενιά σε γενιά χωρίς καμία έκπτωση, θέλει την παρασκευή του τραχανά, με όλα τα υλικά του γνήσια, ντόπια. Από αυτόν τον τραχανά θα τραφούν στα κρύα πρωινά του χειμώνα και όχι μόνο οι ίδιοι οι διαμένοντες παππούδες και γιαγιάδες εδώ στο χωριό, θα πάρουν μοιράδι και τα παιδιά, εγγόνια, ανίψια, αδέλφια και άλλοι συγγενείς και φίλοι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση υπήρξε αλληλοβοήθεια: Οι Ελένη Κουτρούμπα, Ελένη Κοντογιάννη, Κατερίνα Τσιώκου, Δέσποινα Βαστάκη και Γεωργία Παπαζαχαρία. Τις φωτογραφίες μας έστειλε η Κωνσταντίνα Γρομιτσάρη. Καλοφάγωτος, κυρίες μου, με υγεία και του χρόνου!’’. Με αυτή του την ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο κ. Ζαχαρίας Ζηνέλης με καταγωγή από την Καστανιά Προυσού, έκανε την εισαγωγή της αλλαγής εποχής.
Η παρασκευή του παραδοσιακού τραχανά ‘σηματοδοτεί’ την έναρξη της φθινοπωρινής- χειμερινής περιόδου και παράλληλα ξυπνά σε όλους αναμνήσεις και μυρωδιές από το ζύμωμα και το άπλωμά του. Διαδικασία ομαδική συνήθως μιας και οι γυναίκες μαζεύονταν σε μικρές ομάδες για να μοιράσουν τη δουλειά, αλλά και να κάνουν τον χρόνο να περάσει πιο ευχάριστα, με κουβεντολόι και τα νέα της γειτονιάς…
‘‘Μια μυρωδιά που φέρνει χειμώνα στο μυαλό, φέρνει χωριό κι αναμμένο τζάκι, φέρνει φίλους και ωραίες παρέες, με σκουφιά και κασκόλ πεταμένα στους καναπέδες, φέρνει τους ήχους που βγάζουν τα κουτάλια, όταν βυθίζονται στα πιάτα, φέρνει μνήμες και ανθρώπους’’.
Πως φτιάχνεται ο παραδοσιακός Τραχανάς
Ο τραχανάς ότι έχει τις καταβολές του από την αρχαιοελληνική γαστρονομία, στην οποία συναντάει κανείς αναφορές του Αθήναιου και του Διοσκουρίδη στον «χόνδρο», δηλαδή το χοντρό αλεσμένο σιτάρι.
Η παρασκευή του θέλει υπομονή και λεπτοδουλειά, εξού και η φράση «Τι κάνει αυτός; Απλώνει τραχανά!». Τον συναντάμε ξινό, γλυκό, σταρένιο, σιμιγδαλένιο, νηστίσιμο και στις μέρες μας ακόμα και από αλεύρι ολικής άλεσης ή και ζέας.
Ο τρόπος παρασκευής του ξινού τραχανά θεωρείται και ο πιο δύσκολος και έχει τα εξής στάδια: Ιούλιο και Αύγουστο μαζεύεται το γάλα σε καθαρούς τενεκέδες, τις καρδάρες όπως τις λέγαμε στο χωριό μου. Το αφήνουν να ξινίσει. Μια μέρα πριν βραστεί ο τραχανάς, ρίχνουν γιαούρτι μέσα στο γάλα. Την επομένη βράζουν το γάλα. Μετά, αλάτι και καλό ανακάτεμα. Μετά αρχίζει το βράσιμο και πέφτει το σιμιγδάλι. Όταν είναι έτοιμος και λίγο στεγνωμένος, τον ψιλοκόβουν, μια πολύ κοπιαστική δουλειά, και τον απλώνουν σε καθαρά σεντόνια και τραπεζομάντηλα σε όλο το σπίτι ή και πάνω στα κρεβάτια. Για να περάσει αφού στεγνώσει στην τελική του φάση, το πέρασμα στο κόσκινο και να αποθηκευτεί μετά σε μεγάλα πουγκιά από βαμβακερό ύφασμα.
