Ήρθε επιτέλους η νέα χρονιά, με υπερβολικά πολλές προσδοκίες φορτωμένη, από όλους μας. Το 2020 ήταν ίσως η πιο σκληρή χρονιά των τελευταίων 50 χρόνων, που στην αρχή του, τίποτε δεν προμήνυε την κατάσταση θρίλερ που ζήσαμε. Κάποιες φορές το θρίλερ ήταν γεμάτο θανατικά, κάποιες ήταν αστυνομικό και γενικά ήταν ψυχολογικό με πινελιές επιστημονικής φαντασίας. Το πρόβλημα είναι ότι το θρίλερ δεν τέλειωσε ακόμη και δεν νομίζω να τελειώσει ούτε σύντομα ούτε τόσο απλά. Το 2021 ήρθε και μας βρήκε λίγο καταθλιπτικούς, φοβισμένους και μόνους, απομονωμένους στα σπίτια μας και στον εαυτό μας.

Όπως και να είμαστε, όμως, ο νέος χρόνος ήρθε και διεκδικεί την προσοχή μας, την αισιοδοξία μας και τις ευχές μας. Άλλωστε, ανέκαθεν, όσο δύσκολα και να ήταν τα πράγματα, πάντα ο άνθρωπος έβρισκε τρόπο να ξορκίζει το κακό, γι’ αυτό υπάρχουν και τόσα έθιμα για την καλοτυχία και την ευδαιμονία με την αρχή κάθε έτους.

Την Πρωτοχρονιά στην Ελλάδα, έθιμα και παραδόσεις που σχετίζονται με την τύχη, όπως το σπάσιμο του ροδιού και το κρέμασμα της κρεμμύδας, σύμβολα για καλοτυχία, αφθονία, μακροζωία και προστασία από κάθε κακό που καραδοκεί, έχουν την τιμητική τους.

Το ρόδι συνδέεται με το μύθο της Περσεφόνης και του Πλούτωνα που την απήγαγε και της το προσέφερε, έτσι το ρόδι έγινε ο καρπός του κύκλου των εποχών, της αναγέννησης, της φύσης και συμβολίζει την καλοτυχία, τη γονιμότητα, την αφθονία και τα καλά νέα ξεκινήματα. Σύμφωνα με το έθιμο, ο νοικοκύρης του σπιτιού, έχοντας μαζί του ένα ρόδι που έχει φυλαχτεί στα εικονίσματα του σπιτιού από την ημέρα του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου, παρακολουθεί στην εκκλησία τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Γυρίζοντας στο σπίτι, χτυπάει το κουδούνι να του ανοίξουν χωρίς να χρησιμοποιήσει το κλειδί του, και μπαίνοντας με το δεξί πόδι, σπάει με δύναμη το ρόδι πίσω από την εξώπορτα λέγοντας: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά» ή «όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας». Οι σκορπισμένοι στο πάτωμα πολυάριθμοι, κόκκινοι σπόροι του ροδιού συμβολίζουν τη δύναμη, την αφθονία, τη γονιμότητα αλλά και την καλή τύχη που θα γεμίσει το σπίτι και αποτελούν ένδειξη καλού ποδαρικού για το ξεκίνημα της καινούργιας χρονιάς

Η αγριοκρεμμύδα (Scilla Maritima) είναι συνηθισμένο φυτό της ελληνικής υπαίθρου και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Τα ζώα δεν το προτιμούν λόγω του δηλητήριου που περιέχει.  Έχει την «μαγική» ιδιότητα να βγάζει νέα φύλλα και άνθη ακόμη και εκτός χώματος και η παράδοση λέει ότι αυτή η μεγάλη ζωτική της δύναμη μπορεί να μεταδοθεί. Οι Έλληνες αρχαίοι συγγραφείς θεωρούσαν την αγριοκρεμμύδα φυτό μαγικό, θεραπευτικό και συνδεδεμένο με την γονιμότητα και πίστευαν ότι τους προστάτευε από τις αρρώστιες, τις βασκανίες και γενικά από κάθε κακό. Το έθιμο θέλει να την κρεμούν έξω από το σπίτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και, ανήμερα, ο πατέρας ή η μητέρα, να ξυπνούν τα μέλη της οικογένειας, χτυπώντας ελαφρά με την κρεμμύδα τα κεφάλια τους για να πάνε στην εκκλησία. Συνδέθηκε λοιπόν το ξεκίνημα της νέας χρονιάς που δεν θα περιέχει κανένα κακό, παρά μόνο υγεία και τύχη για όλη την οικογένεια, συμβολίζοντας παράλληλα και την τιμωρία για όσους άδικα τους επιβουλεύονται. (πληροφορίες για τα έθιμα από το itrofi.gr)

Αφού λοιπόν σπάσουμε το ρόδι μας και κρεμάσουμε την κρεμμύδα μας, ευχόμαστε το 2021 να φανεί πιο επιεικές απέναντί μας κι εμείς απέναντί του. Να ελπίζουμε για το καλό και να πράττουμε το καλύτερο. Έχουμε πίστη στη θεία πρόνοια και την κοσμική ανάπτυξη και τραγουδάμε…

«Σ’ αυτές τις κάτασπρες αυλές όπου φυσά ο νοτιάς
σφυρίζοντας σε θολωτές καμάρες, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σκιρτάει στο φως σκορπίζοντας το καρποφόρο γέλιο της
με ανέμου πείσματα και ψιθυρίσματα, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σπαρταράει με φυλλωσιές νιογέννητες τον όρθρο
ανοίγοντας όλα τα χρώματα ψηλά με ρίγος θριάμβου;

πέστε μου είναι η τρελή ροδιά που μάχεται τη συνεφιά του κόσμου;

πέστε μου, είναι η τρελή ροδιά
που ξεφωνίζει την καινούργια ελπίδα που ανατέλλει;

πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σπάει με φως καταμεσίς του κόσμου τις κακοκαιριές του δαίμονα…

…αυτή που παίζει, αυτή που οργίζεται, αυτή που ξελογιάζει,
τινάζοντας απ’ τη φοβέρα τα κακά μαύρα σκοτάδια της,
ξεχύνοντας στους κόρφους του ήλιου τα μεθυστικά πουλιά,
πέστε μου, αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων,
στο στήθος των βαθιών ονείρων μας, είναι η τρελή ροδιά;  

(απόσπασμα ‘Η τρελή ροδιά’
Οδυσσέα Ελύτη)

Ελένη Ευαγγελία Αρωνιάδα

Εκδότρια