Γράφει ο: Νίκος Κοντοπάνος

     Με την πανδημία σε πλήρη εξέλιξη σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο δοκιμάζονται τα συστήματα υγείας αλλά και οι οικονομίες των χωρών. Μάλιστα δεν είναι τυχαίος ή ατυχής ο συσχετισμός των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων με αυτά που προκύπτουν μέσα από πολεμικές συγκρούσεις.  

     Όμως η παράλυση της ρυπογόνου ανθρώπινης δραστηριότητας έδωσε την ευκαιρία στην φύση να ανασάνει. Τα καθηλωμένα αεροπλάνα, η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, η μείωση των μετακινήσεων ανθρώπων και αγαθών έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης βάση επίσημων μετρήσεων της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Έτσι στην Κίνα η μείωση της ρύπανσης κατά το μήνα Φεβρουάριο έφτασε το 40% σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες ενώ σε πολλές περιοχές της Ευρώπης αγγίζει το 50%.

    Θα μπορούσε όμως η πανδημία να θέσει σε κίνδυνο τις προσπάθειες της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα; Το σημαντικό οικονομικό κόστος της πανδημίας θα μπορούσε να αποπροσανατολίσει από τις προσπάθειες στο μέτωπο του περιβάλλοντος;

     Οι χώρες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί σε ένα πακέτο ενεργειών για το κλίμα το 2020. Οι βασικοί στόχοι είναι τρεις:

  • 20% μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (από τα επίπεδα του 1990)
  • 20% της ενέργειας της ΕΕ από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
  • 20% βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης

Η ΕΕ αναλαμβάνει διάφορες δράσεις για την επίτευξη των παραπάνω στόχων όπως:

  • Το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και το βασικό εργαλείο της για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με αποδοτικό τρόπο. Είναι η πρώτη σημαντική αγορά άνθρακα στον κόσμο και παραμένει η μεγαλύτερη.
  • Εθνικοί στόχοι μείωσης των εκπομπών σε τομείς όπως η στέγαση, η γεωργία, τα απόβλητα και οι μεταφορές. Οι χώρες της ΕΕ έχουν αναλάβει δεσμευτικούς ετήσιους στόχους μέχρι το 2020 για τη μείωση των εκπομπών σε αυτούς τους τομείς (σε σύγκριση με το 2005) με τους στόχους να διαφέρουν ανάλογα με τον εθνικό πλούτο.
  •  Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι χώρες μέλη της ΕΕ έχουν επίσης αναλάβει  δεσμευτικούς εθνικούς στόχους για την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατανάλωση ενέργειας.
  • Καινοτομία και χρηματοδότηση. Η ΕΕ υποστηρίζει την ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. 

     Αν και οι παραπάνω στόχοι και δράσεις είναι θεσμοθετημένοι από τα ευρωπαϊκά όργανα το ζητούμενο είναι αν η σημερινή πανδημία αποτελέσει μια δικαιολογία για αδράνεια ή αν θα μετατρέψει την πρόκληση σε ευκαιρία.

     Θα υπάρξουν λοιπόν χώρες που θα αναζητήσουν προνομιούχα μεταχείριση για να χαλαρώσουν τις πράσινες προσπάθειες. Σε πολλές περιπτώσεις θα υπάρξει πολιτική αδυναμία των ηγετών να αντιμετωπίσουν περισσότερες από μία καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και έτσι η εφαρμογή της Πράσινης Πράξης της Ευρώπης αναμένεται να υποστεί καθυστερήσεις.

      Όμως όπως αυτή η κρίση απέδειξε πως ριζικά και άμεσα μέτρα είναι δυνατά για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού αντίστοιχης αμεσότητας μέτρα πρέπει να υιοθετηθούν και για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Είναι όχι μόνο εφικτή αλλά και αναγκαία η παράλληλη αντιμετώπιση της κοινωνικοοικονομικής κρίσης, της υγείας και του κλίματος. Τώρα περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται κρατική πρωτοβουλία για να μετατρέπονται οι συνεχιζόμενες προκλήσεις σε ευκαιρίες που επιταχύνουν και όχι παρεμποδίζουν τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα.

     Η Ευρωπαϊκή επιτροπή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία παρουσίασε μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων που θα μπορούσε να βοηθήσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης να αποκομίσουν οφέλη από τη βιώσιμη μετάβαση σε πράσινες λύσεις . Προτείνονται λοιπόν περαιτέρω επενδύσεις και επιδοτήσεις για την καθαρή ενέργεια και τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, καθώς και η ενίσχυση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ.  

     Τέλος πρέπει όλοι να αναλογιστούμε εάν η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη συμβάλει στην εμφάνιση νέων ασθενειών, εάν φέρνει στο προσκήνιο παλιές και τελικά αν διαμορφώνει τις συνθήκες για δημιουργία επιδημιών που μπορεί να εξελιχθούν σε πανδημίες.