Τεράστιο ποσοστό Ελληνίδων και Ελλήνων έχει βρει διέξοδο τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό με την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη, αλλά και την Αμερική, να αποτελούν σημαντικούς πόλους έλξης. Υποκριτική μπορεί να χαρακτηριστεί η συζήτηση για την υπογεννητικότητα στην Ελλάδα (οι γεννήσεις βρίσκονται σε σταθερή πτωτική πορεία από το 2008, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ), όταν δεν αναλύονται ενδελεχώς οι παράγοντες που οδηγούν στο φαινόμενο, όπως “το υψηλό οικονομικό και κοινωνικό κόστος, η δύσκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και η αβεβαιότητα στον εργασιακό χώρο”, παράγοντες που αποδεικνύονται μέσα από την έρευνα του HOPEgenesis σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και την υποστήριξη του Ομίλου Eurolife FFH.
Σε τραγική κατάσταση βρίσκεται και η Ευρυτανία που αποδεκατίστηκε πληθυσμιακά τα τελευταία χρόνια, με τα παιδιά που μεγάλωσαν στο Καρπενήσι ή και στα χωριά του νομού, όχι μόνο εγκαταλείπουν τον τόπο τους αλλά και τη χώρα τους, αναζητώντας ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Το μεταναστευτικό κύμα της τελευταίας πενταετίας μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί με εκείνο της δεκαετίας του ’60 που ερήμωσε την ύπαιθρο. Ειδοποιός διαφορά είναι βέβαια το γεγονός ότι τότε έφυγαν τα εργατικά χέρια κυρίως ενώ τώρα οι επιστήμονες του τόπου, αφού δεν βρήκαν στην Ελλάδα την στήριξη και την αναγνώριση των κόπων τους.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ρεπορτάζ του Ευρυτανικού Παλμού εστιάζει σε τρεις βασικές συνιστώσες του μεταναστευτικής κίνησης προς την Ευρώπη και την Αμερική, ερευνώντας τους λόγους για τους οποίους νέες και νέοι της Ευρυτανίας – συγκεκριμένα Millennials (άτομα που γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1990) και άτομα της GenerationZ (άτομα που γεννήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2010) – αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, το καθεστώς διαμονής στη χώρα μετανάστευσης, δηλαδή πόσο ευχάριστα ή δυσάρεστα αξιολογεί κάποιος την διαμονή του στο νέο περιβάλλον, αλλά και εάν τίθεται επί τάπητος το ενδεχόμενο επαναπατρισμού. Η Βασιλική, η Ανθή, ο Δημήτρης, η Αλίκη – Θωμαή, η Γεωργία και η Αλεξάνδρα, μιλούν για όλα τα παραπάνω. Ας τους διαβάσουμε.
Βασιλική Νικολοπούλου, Λουξεμβούργο
«Το Λουξεμβούργο είναι μια μικρή, αλλά πολυπολιτισμική χώρα»
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπολόγιζα ποτέ ότι θα ζούσα στο εξωτερικό. Η απόφαση αυτή προέκυψε, αφού είχα τελειώσει με τις υποχρεώσεις μου στη σχολή και τις πρακτικές, όταν βρισκόμουν σε αναζήτηση εργασίας. Οι προσπάθειες μου στην Ελλάδα δεν είχαν το αποτέλεσμα που ήθελα κι έτσι είπα να στείλω και μερικές αιτήσεις στο εξωτερικό. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μου παρουσιάστηκε μια πολύ καλή ευκαιρία, οπότε πήρα την απόφαση να την κυνηγήσω κι έτσι βρέθηκα στο Λουξεμβούργο.
Το Λουξεμβούργο είναι μια μικρή, αλλά πολυπολιτισμική χώρα. Έχει μια πολύ πλούσια κοινωνική και πολιτισμική ζωή, σου δίνει την ευκαιρία να γνωρίζεις άτομα από όλες τις άκρες του πλανήτη και να παρακολουθείς θεάματα και εκθέσεις από διαφορετικές κουλτούρες. Είναι πραγματικά σαν να έχεις ολόκληρο τον κόσμο δίπλα σου. Ταυτόχρονα επειδή είναι μικρό, οι αποστάσεις είναι μικρές και οι μετακινήσεις εύκολες. Μέσα σε μια μέρα μπορείς πολύ εύκολα να βρεθείς στο Βέλγιο, στη Γαλλία ή στην Γερμανία. Επίσης, κάτι που λατρεύω στο Λουξεμβούργο είναι το ότι περιτριγυρίζεται από δάση και πράσινο. Πολύ συχνά τα Σαββατοκύριακα κανονίζουμε πεζοπορίες γύρω από την πόλη ή και σε τριγύρω χωριά. Άλλες φορές πηγαίνουμε σε ένα από τα πάρκα της πόλης και απολαμβάνουμε το πράσινο. Όντας μεγαλωμένη στο Καρπενήσι, έχω μάθει να εκτιμώ την επαφή με τη φύση στην καθημερινή μου ζωή.
Πάντα σκέφτομαι το ενδεχόμενο της επιστροφής. Η Ελλάδα είναι η μεγάλη μου αγάπη και συνεχίζω να έρχομαι συχνά και να παρακολουθώ όλες τις εξελίξεις. Αφήνω όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Ποτέ δεν ξέρεις τι φέρνει το μέλλον.
Ανθή Βονόρτα, Ολλανδία (Άμστερνταμ)
«Ο καιρός, το φαγητό και η οικογένεια δεν μπορούν να αντικατασταθούν από την καλή ολλανδική οικονομία»
Αποφάσισα να φύγω για την εμπειρία, αλλά και για το μεταπτυχιακό που ήθελα να κάνω. Η χρηματοδότηση προς τους εργαζόμενους φοιτητές από το Ολλανδικό κράτος, τα φτηνά δίδακτρα και το ευέλικτο πρόγραμμα εργασίας καθιστούσαν το μεταπτυχιακό στο εξωτερικό πιο εύκολο απ’ ό,τι στην Ελλάδα.
Η καθημερινότητα ήταν στην αρχή δύσκολη, μέχρι να εγκατασταθώ. Είχα συμμετάσχει στο παρελθόν σε πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών και είχα ξαναπάει στο εξωτερικό, αλλά αυτή τη φορά ήμουν μόνη μου χωρίς τη βοήθεια του πανεπιστημίου ή του κράτους. Μετά τους πρώτους έξι μήνες, αφού βρήκα σπίτι, δουλειά, και τακτοποίησα τα γραφειοκρατικά, έχει βελτιωθεί πολύ η κατάσταση. Πλέον έχω το πρόγραμμα μου, τον μισθό και πάνω απ’ όλα τις παρέες μου.
Ναι, το σκέφτομαι, γιατί ο καιρός, το φαγητό και η οικογένεια δεν μπορούν να αντικατασταθούν από την καλή ολλανδική οικονομία. Το εξωτερικό είναι ωραίο αλλά πάντα σου λείπει η Ελλάδα. Ίσως η εργασία εξ αποστάσεως να μπορεί να καλύψει εν μέρει το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νέοι στην χώρα μας: τον χαμηλό μισθό. Αυτό προκαλεί το μεγαλύτερο άγχος και ανασφάλεια στην καθημερινότητα, κακά τα ψέματα. Συνδυαστικά με την απογοήτευση που προκαλεί το ελληνικό κράτος (που ήταν απροετοίμαστο για τις μεγάλες καταστροφές των προηγούμενων χρόνων και μάλιστα προκαλεί και πολλές από αυτές). Κρίμα να θες να γυρίσεις και να φοβάσαι. Αλλά σίγουρα θέλω να επιστρέψω.
Δημήτριος Λέρης, Αμερική
«Στην Αμερική μπορείς να καταφέρεις να κάνεις πράγματα που δε θα φανταζόσουν ποτέ στη ζωή σου»
Η μετανάστευση δεν ήταν εύκολη απόφαση. Το 2011, καθώς κλείσαμε το εστιατόριο που είχαμε στο κέντρο της πόλης μας, το «3 star restaurant», μετά από 24 χρόνια, έπρεπε να σκεφτώ πώς θα βρω τρόπο να βιοποριστώ. Δούλεψα στον φούρνο του θείου μου «Ο Αρίστος» για λιγότερο από έναν χρόνο, επίσης δούλεψα σε γνωστό μπαρ στο Καρπενήσι για επιπλέον εισόδημα και, μετά από σκέψεις, το 2013, αποφάσισα να ταξιδέψω στην Αμερική, για να δω πώς είναι η ζωή εκεί. Ο πρώτος χρόνος ήταν πολύ δύσκολος αλλά, όσο περνάει ο καιρός, συνηθίζεις.
Η καθημερινότητα γενικά είναι ρομποτική δηλαδή είμαι σπίτι – δουλειά και πάλι σπίτι. Η ζωή εδώ είναι πολύ δύσκολη και πρέπει να δουλέψει κανείς πολύ σκληρά, για να καταφέρει να πληρώσει τα έξοδά του. Ωστόσο, κάποια στιγμή, μετά από θυσίες, μπορείς να καταφέρεις να κάνεις πράγματα που δε θα φανταζόσουν ποτέ στη ζωή σου.
Φυσικά και σκέφτομαι να γυρίσω πίσω στην Ελλάδα αλλά μετά από τόσες θυσίες δεν μπορείς να τα αφήσεις όλα και να φύγεις. Πρέπει να έχεις ένα σχέδιο και, ειδικά τώρα που είμαι στην φάση της δημιουργίας, γιατί και η Αμερική έχει τα θετικά της. Σαν τη ζωή της Ελλάδας δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο πιστεύω, το φαγητό, οι άνθρωποι, η οικογένεια, οι φίλοι, το καθαρό οξυγόνο, όλα αυτά είναι αγαθά ανεκτίμητης αξίας.
Αλίκη – Θωμαή Αθανασίου, Γερμανία (Αμβούργο)
«Είναι πολύ σημαντικό να ανταμείβεται και να αναγνωρίζεται η γνώση, η εκπαιδευτική κατάρτιση και τα πτυχία που με τόσον κόπο κατακτώνται σε ένα καλά οργανωμένο και ασφαλές σύστημα»
Το 2015 ήρθα στο Αμβούργο στα πλαίσια του προγράμματος ανταλλαγής πανεπιστημίων Erasmus, όπου φοίτησα για έναν χρόνο στο πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Με το πέρασμα αυτής της χρονιάς και παράλληλα με τις σπουδές μου στην Ελλάδα συμμετείχα σε πολλά προγράμματα εκπαίδευσης και πρακτικής άσκησης, τόσο στο Αμβούργο όσο και σε άλλες πόλεις της Γερμανίας. Αφότου το 2018 τελείωσα τις προπτυχιακές μου σπουδές στο Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο τμήμα γερμανικής γλώσσας και φιλολογίας αποφάσισα να εγκατασταθώ στο Αμβούργο όπου ξεκίνησα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στον κλάδο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και ξεκίνησα να δουλεύω ως καθηγήτρια γερμανικών σε γερμανικά σχολεία. Αυτό που με έκανε να τολμήσω το μεγάλο βήμα της εγκατάστασής μου στο Αμβούργο είναι τόσο οι επαγγελματικές ευκαιρίες όσο και το αξιόλογο εργασιακό και βιοτικό επίπεδο ζωής. Είναι πολύ σημαντικό να ανταμείβεται και να αναγνωρίζεται η γνώση, η εκπαιδευτική κατάρτιση και τα πτυχία που με τόσον κόπο κατακτώνται σε ένα καλά οργανωμένο και ασφαλές σύστημα.
Η καθημερινότητα στο Αμβούργο κυλάει συνήθως με γρήγορους και απαιτητικούς ρυθμούς. Ανταμοιβή της κούρασης όμως είναι οι βόλτες με φίλους το Σαββατοκύριακο καθώς και τα ταξίδια, οι συναυλίες, οι ωραίες βόλτες με το ποδήλατο στην φύση ή στο λιμάνι της πόλης.Το Αμβούργο είναι μια πανέμορφη πόλη που αξίζει κανείς να επισκεφτεί και ας μην έχει συχνά καλό καιρό!
Μετά από συνολικά σχεδόν 9 χρόνια που ζω στο Αμβούργο υπάρχουν στιγμές που σκέφτομαι να γυρίσω στην Ελλάδα. Ωστόσο είναι μια δύσκολη απόφαση που θα μετριαζόταν στο ενδεχόμενο μιας αξιόλογης επαγγελματικής πρότασης. Επισκέπτομαι με κάθε ευκαιρία τα μέρη μας και φυσικά θα χαιρόμουν πολύ να γυρίσω ξανά κοντά στους αγαπημένους μου ανθρώπους.
Γεωργία Ευαγγελοπούλου, Σουηδία
«Φέτος είχαμε χειμώνα από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Απρίλιο με πολύ χιόνι …η νύχτα διήρκεσε 6 μήνες και καθημερινά είχε συννεφιά»
Για εμένα, το κίνητρο της μετανάστευσης ήταν η εύρεση εργασίας. Δε θα έλεγα ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Σουηδίας αναφορικά με τις οικογενειακές υποχρεώσεις. Κι εδώ υπάρχει μία ρουτίνα όπως και στην Ελλάδα: δουλειά, σπίτι, παιδιά, μαγείρεμα, δραστηριότητες με τα παιδιά. Υπάρχει, βέβαια, μεγάλη διαφορά με τον καιρό και το κλίμα, όταν δηλαδή έχει χιόνι, η θερμοκρασία είναι στους μείον 20 και είναι νύχτα, δε σου κάνει καμία απολύτως αίσθηση να βγεις έξω από το σπίτι τις καθημερινές μέρες.Φέτος είχαμε χειμώνα από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Απρίλιο με πολύ χιόνι σε καθημερινή βάση, οι θερμοκρασίες έφτασαν τους -30 βαθμούς, η νύχτα διήρκεσε επίσης 6 μήνες και καθημερινά είχε συννεφιά. Τα σαββατοκύριακα,όμως, ο κόσμος είναι έξω ανεξαρτήτως καιρού, για φαγητό, ποτό, σινεμά, τα εμπορικά καταστήματα είναι όλα γεμάτα και κοιτάνε πώς θα μαζέψουν δυνάμεις για το ξεκίνημα της καινούργιας εβδομάδας.
Νομίζω ότι όλοι σκεφτόμαστε να ξαναγυρίσουμε στην Ελλάδα με τις σωστές προϋποθέσεις εργασίας/παροχές του κράτους, κάτι που δεν είναι ευκόλως επιτεύξιμο. Τώρα, όταν η ζωή κυλάει ρολόι σε όλα τα υπόλοιπα, αναγκαστικά κάνουμε υπομονή με το κλίμα που επικρατεί εκεί.
Αλεξάνδρα Δροσίνη, Δανία (Κοπεγχάγη)
«Οι απόψεις και τα ιδανικά μου άρχισαν να μην ταιριάζουν με την ελληνική πραγματικότητα»
Αποφάσισα να φύγω λόγω του υψηλού ποσοστού ανεργίας και των χαμηλών μισθών. Επιπλέον, ένιωθα μη κοινωνικά αποδεκτή. Οι απόψεις και τα ιδανικά μου άρχισαν να μην ταιριάζουν με την ελληνική πραγματικότητα. Οι έντονες εκδηλώσεις τοξικής πατριαρχίας, ομοφοβίας και ξενοφοβίας με έκαναν να αισθάνομαι άβολα και εκτός τόπου. Η τελική απόφαση ήρθε όταν με τρεις δουλειές μερικής απασχόλησης κάλυπτα τα βασικά μου έξοδα. Τότε με το πρόγραμμα Erasmus+ πήγα για πρακτική στην Πορτογαλία, όπου με βρήκε και η παγκόσμια κρίση που προκάλεσε η πανδημία. Τρομερή εμπειρία και μεγάλο μάθημα. Σύντομα,όμως, διαπίστωσα ότι η κατάσταση κι εκεί δε διέφερε πολύ από την Ελλάδα και έτσι μετά από συζητήσεις και έρευνα, αποφάσισα να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές στη Δανία. Μετακόμισα στην Κοπεγχάγη τον Ιανουάριο του 2021, όπου και ζω μέχρι σήμερα.
Η Κοπεγχάγη είναι μικρή σε έκταση, και εξαιρετικά οργανωμένη, με την αρχιτεκτονική της να κερδίζει τις εντυπώσεις. Προσφέρει μια εξαιρετική ποιότητα ζωής με πολλές ευκαιρίες για καλλιτεχνική έκφραση, πολιτιστικά δρώμενα και αθλητικές δραστηριότητες ενώ τα πάρκα και οι χώροι πρασίνου είναι παντού. Εξαιρετικές εργασιακές συνθήκες, με ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή. Ο κρύος καιρός, οι μεγάλες νύχτες του χειμώνα, το υψηλό κόστος ζωής μπορεί να είναι αποθαρρυντικά. Η γλώσσα αποτελεί επίσης μια δυσκολία. Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα είναι η απόσταση από την οικογένεια και τους φίλους μου. Χάνω σημαντικές στιγμές της ζωής τους, και αυτοί της δικής μου και αυτό είναι κάτι που πάντα θα με επηρεάζει.
Σε αυτή τη φάση της ζωής μου δε σκέφτομαι την επιστροφή στην Ελλάδα. Στην Κοπεγχάγη, έχω βρει ένα μέρος όπου αισθάνομαι ότι ανήκω. Έχω δημιουργήσει μια νέα ζωή και είμαι ευτυχισμένη με τις επιλογές που έχω κάνει. Οι εμπειρίες μου, οι φιλίες που έχω δημιουργήσει και η γενικότερη ατμόσφαιρα της πόλης με κάνουν να νιώθω ότι εδώ είναι το σπίτι μου τώρα.
