Την ώρα που στην Ελλάδα επιχειρείται ξανά να μπει μπροστά το σχέδιο της εκτροπής του Αχελώου, ένα έργο που η φύση και η λογική έχουν εδώ και δεκαετίες απορρίψει, στις Ηνωμένες Πολιτείες συνέβη το ακριβώς αντίθετο: τέσσερα μεγάλα φράγματα κατεδαφίστηκαν στον ποταμό Klamath, στα σύνορα Καλιφόρνιας και Όρεγκον. Και μέσα σε μόλις έναν χρόνο, η ζωή επέστρεψε εκεί όπου για γενιές επικρατούσε η σιωπή του τσιμέντου.
Όπως σημείωσε ο Κρίτων Αρσένης, ευρωβουλευτής και ενεργός υποστηρικτής της προστασίας του Αχελώου, «το νερό είναι πιο δροσερό και καθαρό, και τα ψάρια επιστρέφουν σε μέρη που ήταν κλειστά για γενιές». Τα στοιχεία που παραθέτει είναι αποκαλυπτικά:
- Περισσότερος χώρος για ζωή: άνοιξαν ξανά πάνω από 400 μίλια ποταμού και παραποτάμων.
- Επιστροφή του σολομού: περισσότεροι από 7.700 σολομοί πέρασαν πέρυσι το φθινόπωρο το πρώην φράγμα Iron Gate για να γεννήσουν.
- Νερά που «ανασαίνουν»: οι θερμοκρασίες επανήλθαν στον φυσικό τους ρυθμό, βοηθώντας τη μετανάστευση των ψαριών.
- Καθαρότερος ποταμός, με λιγότερες επιβλαβείς ανθίσεις φυκών και καλύτερες συνθήκες για τη ζωή, ανθρώπινη και μη.
«Πώς το ξέρουμε:
Οι τοπικές φυλές, επιστήμονες και οργανώσεις παρακολουθούν τον ποταμό όλο τον χρόνο: καταμετρούν τα ψάρια, καταγράφουν θέσεις ωοτοκίας και ελέγχουν θερμοκρασία και καθαρότητα του νερού. Όταν πέφτουν τα εμπόδια, η φύση αναγεννάται γρήγορα» γράφει ο κ. Αρσένης.
Η διαφορά είναι εντυπωσιακή – και βαθιά συμβολική.
Στην άλλη άκρη του κόσμου, οι άνθρωποι αποφάσισαν να αποκαταστήσουν τη ροή ενός ποταμού, να του επιτρέψουν να ξαναγίνει οικοσύστημα, πηγή ζωής, σύμβολο συμφιλίωσης με τη φύση.
Στην Ελλάδα, την ίδια στιγμή, συζητάμε ξανά για το πώς θα φράξουμε, θα εκτρέψουμε, θα πειθαρχήσουμε έναν ποταμό που επί χιλιετίες τροφοδοτεί, ποτίζει, εμπνέει και διδάσκει ισορροπία.
Ο Αχελώος δεν είναι ένα τεχνικό έργο. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία, την Αιτωλοακαρνανία και την Ευρυτανία, αλλά και το σύνορο ανάμεσα σε δύο νοοτροπίες: εκείνη που θέλει να τιθασεύσει τη φύση με μπετόν, και εκείνη που επιλέγει να συμβιώσει μαζί της με γνώση, επιστήμη και σεβασμό.
Η εμπειρία του Klamath δείχνει ότι όταν οι άνθρωποι κατεβάζουν τα εμπόδια, η φύση δεν κρατά κακία — επουλώνει τις πληγές της πιο γρήγορα απ’ όσο φανταζόμαστε.
Το ερώτημα, όπως το θέτει και ο Κρίτων Αρσένης, είναι απλό και συνάμα σκληρό:
«Στην Ελλάδα θα βάλουμε σε λειτουργία νέα φράγματα; Ή θα δώσουμε επιτέλους χώρο στη ζωή να επιστρέψει;»
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν αφορά μόνο τον Αχελώο.
Αφορά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το μέλλον μας — αν θα είναι με τη φύση ή εναντίον της. Και αν είναι εναντίον της, πού θα πάμε να ζήσουμε όταν θα έχουμε καταστρέψει και την τελευταία γωνιά γης, θα έχουμε ξεπουλήσει και την τελευταία σταγόνα νερού…
