Παρασκευή Γαλάνη

Βράχα Ευρυτανίας, 1923 – “Μαύρη Πέτρα” του Γράμμου, 1948

25 ετών, άγαμη

‘Η κοπέλα από τη Βράχα που καθήλωσε ολομόναχη ένα ολόκληρο Τάγμα των αντιπάλων’

Σαν σήμερα πριν 77 χρόνια, στις Κορυσχάδες κορυφώνονταν το Εθνικό Συμβούλιο, ένα από τα σημαντικότερα  ιστορικά γεγονότα της Εθνικής Αντίστασης της χώρας. Δυστυχώς για το έθνος μας, όλοι εκείνοι οι καλοί οιωνοί του Μαΐου του 1944, για μια ελεύθερη, δημοκρατική και ενωμένη Ελλάδα, διαλύθηκαν από τον εμφύλιο σπαραγμό που ακολούθησε μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Οι ολέθριες συνέπειες για την Ελλάδα είναι γνωστές, καθώς και η διάρκεια που χρειάστηκε η χώρα να καταφέρει να αποκτήσει όλα εκείνα τα ιδανικά απ’ όπου ξεκίνησε όλος αυτός ο αγώνας. Τα λάθη και τα εγκλήματα, όπως συμβαίνει σε κάθε εμφύλιο πόλεμο, έγιναν κι από τις δυο πλευρές, με μόνο δεδομένο ότι η Ελλάδα έχασε χρόνο και ανθρώπους….

Μια 25χρονη Ευρυτάνισσα, η Παρασκευή Γαλάνη, ήταν ένα απ’ αυτά τα άτομα που χάθηκαν μέσα στη δίνη αυτού του παράλογου πολέμου, που ανεξάρτητα από το στρατόπεδο που βρέθηκαν, σίγουρα με το σθένος και την προσωπικότητά τους είχαν πολλά να δώσουν στην πατρίδα τους. Το κείμενο το έγραψε ο ανιψιός της, κ. Γιώργος Γαλάνης, σε μια προσπάθεια να μην λησμονηθεί η ηρωική της δράση και να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη της. Συγκέντρωσε τις απαραίτητες πληροφορίες και προφορικές μαρτυρίες ως “μνημόσυνο στη σεπτή μνήμη της” όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο κείμενό του. Η μαρτυρία και ο επίλογος του Γιάννης Κων. Χούπα, που στη Βράχα ήταν ο ξάδερφός της και στο μέτωπο ο εχθρός της, δίνουν το σημαντικότερο μήνυμα…

Από τη Βράχα στη “Μαύρη Πέτρα’’

Η Παρασκευή Γεωργίου Κ. Ν. Ι. Γαλάνη, γεννήθηκε στην Βράχα Ευρυτανίας το έτος 1923.  Θυγατέρα του Γιώργου Κων. Γαλάνη και της Χρυσούλας Κων. Αναγνώστου (5ο παιδί τους από τα 7).  Ήταν, λένε οι χωριανοί, η ομορφότερη γυναίκα της γενιάς της, ψηλή και ξανθιά, σοβαρή με έντονη προσωπικότητα.  Η γνώμη της είχε ιδιαίτερη βαρύτητα στο περιβάλλον του χωριού της.

Ορφανή από πατέρα στα 8 της χρόνια, πήγε την περίοδο πριν την Κατοχή στην Αττική και έζησε κοντά στην οικογένεια κάποιου γιατρού.  Γύρισε στο χωριό μετά την έναρξη του πολέμου (1940-1941).  Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση του λαού μας.  Ήταν από τα πιο δραστήρια μέλη της Ε.Π.Ο.Ν. στη Βράχα.  Μετά την Απελευθέρωση (1944) συνέχισε την κοινωνική και πολιτική της δράση, μέσα σε καθεστώς τρομοκρατίας, όπως για όλους τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.  Όταν άρχισε ο Εμφύλιος πόλεμος (1946), ήταν από τις πρώτες γυναίκες της περιοχής μας που κατατάχθηκαν αντάρτισσες, στις τάξεις των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού (Δ.Σ.Ε.), όπως άλλωστε και 2 από τα αδέρφια της, ο Νίκος (1914 – 1948, πέθανε από φυματίωση) και ο Παναγιώτης (1928 – 1949, σκοτώθηκε σε κάποια μάχη στην Ήπειρο).

Η Παρασκευή, από την Βράχα έφυγε για την περιοχή του Γράμμου – Βίτσι τον Σεπτέμβριο του 1947, μαζί με τους πρώτους Ρουμελιώτες αντάρτες (πολύ λίγες γυναίκες) που αποσπάσθηκαν από την Ρούμελη στον Γράμμο και στο Βίτσι, για να εκπαιδευτούν στις σχολές αξιωματικών / υπαξιωματικών.  Μάλλον στο Βατοχώρι Καστοριάς, ονομάστηκε αξιωματικός ή υπαξιωματικός και τοποθετήθηκε Ομαδάρχης στο επίλεκτο σώμα των Αυτοματιστών του Δ.Σ.Ε. στα Αρχηγεία Γράμμου και Δυτικής Μακεδονίας.  Στις αρχές του 1948 που άλλαξε η ονομασία των μονάδων του Δ.Σ.Ε., εντάχθηκε οργανικά στην 102 Ταξιαρχία (του μετέπειτα μάρτυρα, Γιώργου Γιαννούλη).

Μας είναι άγνωστο σε ποιο ακριβώς τάγμα.  Ήταν πάντως σε κάποιον επίλεκτο λόχο Αυτοματιστών.  Στις μάχες η κύρια αποστολή τους ήταν να κάνουν πόλεμο με τον αντίπαλο εκ του συστάδην και φυσικά ρίχνονταν στην μάχη σε αποφασιστική στιγμή για να κρίνουν την έκβασή της υπέρ των δυνάμεων του Δ.Σ.Ε.  Ο επίλεκτος αυτός λόχος αποτελούταν κυρίως από Ρουμελιώτικα παιδιά και λίγα απ’ αυτά τελικά επιβίωσαν.  Γι’ αυτό οι πληροφορίες για την Παρασκευή είναι λιγοστές. Δεν εξακριβώθηκε σε πόσες μάχες συμμετείχε ακριβώς και εάν είχε τραυματισμούς.  Από κάποιες πληροφορίες, συμμετείχε στην άνοιξη – καλοκαίρι του 1948 στις μάχες: “Πυρσόγιαννης”, “Ασπραγγέλων Ζαγορίου”, Κλέφτη”, “Γκόλιο – Κάμενικ” και στην μεγάλη μάχη του “Γράμμου” το καλοκαίρι του 1948.

Η Παρασκευή, επικεφαλής μιας μικρής ομάδας διασωθέντων, από το μεσημέρι κατέλαβε και κράτησε μαχόμενη έως τη νύχτα, ένα αντάρτικο πολυβολείο (αμπρί) στο ύψωμα “2431, της Μαύρης Πέτρας”, το οποίο είναι βορειοδυτικά και πάνω από το χωριό Πλικάτι Γράμμου, δίπλα στα αλβανικά σύνορα, το αμέσως προηγούμενο νοτιότερα πριν από την ψηλότερη κορυφή του Γράμμου, “2522”. Αφού σκοτώθηκε και ο τελευταίος μαχητής της – ο χειριστής του πολυβόλου “ΒΙΚΕΡΣ” – πήρε αυτή το πολυβόλο στα χέρια της, αμύνθηκε και καθήλωσε ολόκληρο το 521 Τάγμα του αντιπάλου Ε.Σ., (ο αντίπαλος έπρεπε να καταλάβει την “Μαύρη Πέτρα” για να κατευθυνθεί στο ύψωμα “2522”), έως την ώρα 3.00 το πρωί, ξημερώματα της 15/08/1948.  Εκείνη την νυχτερινή ώρα, σε ανάπαυλα της μάχης, ο Ταγματάρχης του 521 Τ.Π. της “Επίλεκτης” 9ης Μεραρχίας του Ε.Σ., έδωσε διαταγή στον Επιλοχία του να “συρθεί έρπειν” έως την κορυφή της “Μαύρης Πέτρας” που ήταν το εχθρικό τους αντάρτικο πολυβολείο και να ρίξει χειροβομβίδες ώστε αυτό να σιγήσει.  Η διαταγή ήταν σαφής, να μην γυρίσει πίσω εάν δεν εκτελέσει την διαταγή του.

Έτσι ηρωικά, επιτελώντας ως το τέλος την αποστολή και τα ιδανικά της, έπεσε η λεβέντισσα Παρασκευή, χτυπημένη θανάσιμα από τα θραύσματα των χειροβομβίδων. Αυτόπτης μάρτυρας του ηρωικού θανάτου της Παρασκευής και τραγικός αντίπαλός της στην μάχη αυτή, ήταν ο πρώτος ξάδελφός της, από την Βράχα Ευρυτανίας, Γιάννης Κων. Χούπας, ο οποίος υπηρετούσε σαν έφεδρος Νοσοκόμος, στο 521 Τ.Π. της 9ης Μεραρχίας του Ε.Σ.

Η μαρτυρία και ο επίλογος του Γιάννης Χούπα

“…Αφού σπάσαμε το μέτωπο του Δυτικού Γράμμου με προδοσία, πήραμε διαταγή στις 14/08/1948 να κινηθούμε γρήγορα με το τάγμα μας προς κατάληψη της στρατηγικής ψηλής κορυφής του Γράμμου, “2522”.  Εμπόδιο στην αποστολή μας ήταν ένα αντάρτικο πολυβολείο που κρατούσε γερά το ύψωμα “Μαύρη Πέτρα”.  Αυτό ήταν το τελευταίο ύψωμα πριν το “2522”.  Εκεί οι αντάρτες μας κράτησαν μέσα στη ρεματιά όλη την ημέρα της 14/08/1948.  Με συνεχόμενες επιθέσεις δεν μπορέσαμε να το καταλάβουμε.  Είχαμε πολλούς νεκρούς.  Το βράδυ στις 3.00 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα, ο Ταγματάρχης μας απελπισμένος δίνει διαταγή στον Επιλοχία με “έρπειν” να συρθεί ως το πολυβολείο και να ρίξει χειροβομβίδες, ώστε να ακινητοποιήσει τους αντάρτες και το πολυβόλο ΒΙΚΕΡΣ που μας έκανε τόση ζημιά όλη την ημέρα.  Αλλιώς να μην γυρίσει πίσω.  Έτσι έγινε.  Όταν έπεσαν οι χειροβομβίδες, εγώ σαν Νοσοκόμος του Τάγματος πήγα να δω για πιθανούς επιζώντες τραυματίες αντάρτες.  Εκεί βρήκα νεκρή πάνω στο πολυβόλο την αγαπημένη ξαδέρφη και συνομήλική μου Παρασκευή Γ. Γαλάνη, ζεστή ακόμη. Ταράχτηκα πολύ.  Μ’ έπιασε τρέμουλο.  Έκανα μέρες να συνέλθω.  Δίπλα της κρύοι από ώρες ήταν 5 -6 νεκροί αντάρτες.  Στο τάγμα μου είχε κάνει μεγάλη ζημιά και νομίζαμε ότι έχουμε να κάνουμε μ’ αρκετούς αντάρτες.  Δεν ξέραμε ότι τη ζημιά μας την έκανε μια γυναίκα.  Εκεί στο ύψωμα “Μαύρη Πέτρα” του Γράμμου, λίγα μέτρα από τ’ Αλβανικά σύνορα, ζήτησα από τον Ταγματάρχη και θάψαμε αυτήν την ηρωική γυναίκα μαζί με τα παράσημα ανδρείας που κρέμονταν στη μέσα τσέπη του χιτώνιού της.  Στην τσέπη της είχε πρόσφατη τη διαταγή του Αρχηγείου των ανταρτών, που την παρασημοφορούσαν για ηρωικές πράξεις της στη μάχη του “Κλέφτη” που προηγήθηκε, τον Ιούλιο του 1948.  Στο ύψωμα αυτό της “Μαύρης Πέτρας”, πάνω και δυτικά από το χωριό Πλικάτι, πρέπει να βρίσκονται ακόμη και σήμερα τα κοκκαλάκια της.  Αιωνία η μνήμη της!

Παιδί μου, καταραμένος πόλεμος αυτός ο Εμφύλιος.

Να πάει κατ’ ανέμου και να μην ματαγυρίσει”.

Η Παρασκευής Γαλάνη που κρατά στα χέρια της το αυτόματό της και στο στήθος φέρει το παράσημό της, βρέθηκε στο “Ημερολόγιο της Π.Ε.Α.Ε.Α. του έτους 2007” (στον μήνα Φεβρουάριο) και αναγνωρίστηκε το έτος 2007, από τους παραπάνω συναγωνιστές της, καθώς και από την αδερφή της Αλεξάνδρα συζ. Κων/νου Πάνου, την νύφη της Λίτσα συζ. Ζαχαρία Γαλάνη και από τα ξαδέρφια της, Κώστα Ιωάν. Γαλάνη, Γιάννη Κων. Χούπα.
Η φωτογραφια αποτυπώθηκε την ίδια ημέρα, από τον φωτογράφο Απόστολο Μουσούρη και βρέθηκε στο βιβλίο / λεύκωμα, “Φωτογραφίζοντας το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας” (Έκδοση: Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2016).