Όνομα: Λεωνή Π. Θανασούλα
Ιδιότητα: Ιστορικός – Σύμβουλος Αυτοβιογραφίας + Πολιτισμού
Τόπος διαμονής: Αττική
Τόπος καταγωγής: Προυσός
Με αφορμή την παρουσίαση του πρώτου βιβλίου της ιστορικού κας Λεωνής Θανασούλα (βλέπε σελ. 3), ξεκίνησε με αφετηρία τον Προυσό και την προσωπικότητα του Αναστάσιου Αγαθίδη, ένα ‘ταξίδι’ σε ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας, των γραμμάτων και του πολιτισμού της Ευρυτανίας, μέσα από την μελέτη και την αμεσότητα της αφήγησης της συγγραφέως.
ΕΠ. Κα Θανασούλα με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου σας ‘Αγαθίδειος Βιβλιοθήκη: μία βικτωριανή βιβλιοθήκη της Διασποράς στον ελλαδικό χώρο’, πείτε μας δυο λόγια σχετικά με το περιεχόμενό του.
ΛΘ. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο μου και έναν σημαντικό σταθμό στην έρευνά μου για τον Αναστάσιο Αγαθίδη (1816-1881) και την κοινότητα του Προυσού. Όταν ήδη από το 2013 μελετούσα τα αρχεία της Αγαθιδείου για να σκιαγραφήσω τον σπουδαίο αυτόν Έλληνα της Διασποράς, μέσα από τα τυπικά έγγραφα της λειτουργίας της βιβλιοθήκης κατά τον 20ο αιώνα, άρχισαν να αναδύονται πρόσωπα και δυναμικές· στην πραγματικότητα η ίδια η βιβλιοθήκη μιλάει για τον ζωτικό ρόλο που έπαιξε στην περιοχή. Το βιβλίο αφηγείται όχι μόνο της ιστορία της, αλλά και φέρνει στο φως αδημοσίευτα επιστημονικά στοιχεία για τη συγγραφική ιδιότητα του διδασκάλου, τόσο στην Αθήνα των Βαυαρών όσο και στην Αγγλία. Η σημασία της έκδοσης επίσης εδράζεται στην επιστημονική καταγραφή του συνόλου των τόμων της ιστορικής αυτής βιβλιοθήκης, ούτως ώστε ο αναγνώστης και ο ερευνητής να μπορεί να πληροφορηθεί για το περιεχόμενό της. Πρόκειται για ένα μοναδικό ερευνητικό εργαλείο το οποίο δίνει το έναυσμα για πολλές συζητήσεις.
ΕΠ. Ποια ήταν η προσωπικότητα του Αναστασίου Αγαθίδη, όπως εσείς την έχετε σκιαγραφήσει μέσα από την μελέτη σας, αλλά και τη σύνδεσή σας με το πνευματικό του έργο;
ΛΘ. Αναμφίβολα ο Αναστάσιος Αγαθίδης ήταν ξεχωριστός. Παρά το γεγονός ότι έμεινε ορφανός σε πολύ μικρή ηλικία, η μόρφωση που πήρε στο περιβάλλον της Ι.Μ. Προυσού όπου μεγάλωσε, του άνοιξε δρόμους να πρωταγωνιστήσει από τη θέση του στα εκπαιδευτικά πράγματα της εποχής του. Στα λίγα χρόνια που έμεινε στην Αθήνα και δίδαξε, σύμφωνα με τις πηγές, έδειξε ιδιαίτερο ήθος και δυναμισμό, και όταν του προτάθηκε η θέση του πρώτου οικοδιδασκάλου στην ελληνική κοινότητα του Λονδίνου -ιδιαίτερα τιμητική και καίρια πολιτικής, κοινωνικής και εθνικής σημασίας- εξελίχθηκε σε ένα δυναμικό μέλος της. Μέσα από τα βιβλία του παρατηρεί κανείς τον ακατάπαυστο ζήλο του, την κοινωνική του άνοδο και δραστηριότητα, τα ευρέα ενδιαφέροντά του. Παρόλο που στα σαράντα χρόνια της παραμονής του εκεί απέκτησε πολλές συνήθειες των Βικτωριανών, διατήρησε το αδάμαστο του ορεισίβιου και το βυζαντινό πνεύμα με το οποίο μεγάλωσε στο μοναστήρι. Η πνευματική παρακαταθήκη του Αγαθίδη εντάσσεται στα ιδεολογικὰ πλαίσια των ευεργετών του 19ου αιώνα για την στήριξη του έθνους μέσω της παιδείας, φιλοσοφία πάνω στην οποία στηρίχθηκε και η ίδρυση του Ελληνικού Σχολείου Προυσού που έως τώρα έχει προσφέρει παιδεία με σύγχρονους και εναλλακτικούς τρόπους στην Ευρυτανία. Θέλω να προσθέσω κάτι σημαντικό ως προς τη σύνδεσή μου με την πνευματική παρακαταθήκη του Αγαθίδη. Ο Αγαθίδης πριν κληροδοτήσει την περιουσία του στον Προυσό για την ίδρυση σχολείου στήριζε οικονομικά για πολλά χρόνια το σχολείο του μοναστηριού, κι ενώ γνώριζε ότι οι διαχειριστές καπηλεύονταν την πατρική του περιουσία και ίσως και τα χρήματα που προοριζόνταν για το σχολείο, δεν μετακινήθηκε από το ιδανικό του και προχώρησε στην τελική δωρεά. Διατηρώ το ίδιο πνεύμα στις δράσεις για τον τόπο μου καθώς τα ιδεώδη ξεπερνούν το εφήμερο των ανθρώπων.
ΕΠ. Φέτος γιορτάζουμε τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που οδήγησε στη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού κράτους. Συνδέονται άμεσα ή και έμμεσα τα ιστορικά γεγονότα της εποχής με την Αγαθίδειο Βιβλιοθήκη;
ΛΘ. Ο Αναστάσιος Αγαθίδης μεγαλώνει και μορφώνεται στο σχολείο του μοναστηριού, το οποίο είχε επανιδρύσει ο φωτισμένος Κύριλλος Καστανοφύλλης το 1820 στις παρυφές της Επανάστασης, ενώ είχε μεταφέρει τη βιβλιοθήκη του από το Άγιο Όρος, την οποία διαρκώς εμπλούτιζε και με βιβλία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ο Αγαθίδης έζησε τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του νέου κράτους και ένιωσε την ανάγκη της ανόρθωσης της παιδείας, όπως ακριβώς είχε εμπνευστεί από το σχολείο του Προυσού. Κατά τη διάρκεια της έρευνας εντοπίστηκε μία χειρόγραφη γραμματική της αρχαιοελληνικής και νεοελληνικής του 1832 στην Αγαθίδειο, ενός προύχοντα και διδασκάλου του Αγαθίδη, κάτι που δείχνει την προσπάθεια για υψηλό επίπεδο παιδείας στην ορεινή κοινότητα.
ΕΠ. Το Ελληνικό Σχολείο Προυσού είναι μια ακόμα πρωτοβουλία σας. Ποια κομμάτια της πνευματική παράδοση του Προυσού προσπαθεί να αναδείξει;
ΛΘ. Ο Προυσός είναι ιδιαίτερα πνευματικός τόπος, όπως μαρτυρεί η μακραίωνη παράδοση του μοναστηριού, όσο και η διάκριση των ανθρώπων του στα γράμματα, όσο η κοινότητα ήταν ακόμη ακμάζουσα. Το Ελληνικό Σχολείο Προυσού εστιάζει στην εκ νέου ερμηνεία αυτής της παράδοσης όχι όμως με στείρο τρόπο, αλλά με σύγχρονη προσέγγιση αναγνωρίζει την πραγματική ταυτότητα του Προυσού, την ερευνά και την μετουσιώνει σε πολιτιστικές δράσεις. Εν ολίγοις, ο Προυσός έχει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης, αν βασιστεί στον πολιτισμό και όχι στον μαζικό τουρισμό. Ως ιστορικός έχω μάθει να κάνω τις σωστές ερωτήσεις, για να πάρω και τις σωστές απαντήσεις.
ΕΠ. Σε προσωπικό επίπεδο ποια είναι η σύνδεσή σας με τον Προυσό μέσα από τις μνήμες και τα βιώματά σας;
ΛΘ. Η οικογένεια του πατέρα μου, Περικλή Β. Θανασούλα εκτοπίστηκε στην Πάτρα το 1946 λόγω του Εμφυλίου πολέμου. Ο παππούς μου ήταν εύπορος έμπορος, ο οποίος καταστράφηκε με τον Εμφύλιο γεγονός που ώθησε τα οχτώ παιδιά του να μην επιστρέψουν στην Ευρυτανία, αλλά να αναζητήσουν προκοπή αλλού. Έτσι μεγάλωσα στο Αγρίνιο, αλλά γαλουχήθηκα ως Ευρυτάνισσα, καθώς οι γονείς του πατέρα μου έμεναν μαζί μας και ο πατέρας μου μου καλλιέργησε την ταυτότητα του «ξένου» στον κάμπο και μου δίδαξε τις αρχές και τα ήθη της εγκαταλειμμένης πατρίδας του. Στο πέτρινο σπίτι του παππού μου στον Προυσό, όπου περνούσα τα καλοκαίρια μου, έζησα τον ορεινό προβιομηχανικό πολιτισμό και μυήθηκα στον κόσμο του βουνού. Όπως αναφέρω και στο βιβλίο μου, ο παππούς μου ήταν από τους πρώτους μαθητές της Αγαθιδείου σχολής και μου δίδαξε καλλιγραφία, όπως και τη σημασία του βιβλίου. Η συγκίνησή μου ήταν πολύ μεγάλη όταν κατά την έρευνα ανακάλυψα ότι ο προπάππους μου Σταύρος Θανασούλας, δήμαρχος Αρακυνθίων, είχε τιμηθεί από την κοινότητα (μετά από τριάντα χρόνια δοκιμασιών και ανηλεούς πολέμου) για την προστασία του Αγαθιδείου κληροδοτήματος, κάτι που δεν γνώριζα.
ΕΠ. Είστε επίσης η ιδρύτρια του ‘The Precious Tree, biography + culture’. Ποια ήταν η αφετηρία για την ίδρυσή του και ποιοι είναι οι σκοποί του;
ΛΘ. Η καταγραφή της ιστορίας του κάθε ανθρώπου είναι σημαντική όχι μόνο για τον ίδιο ή την οικογένειά του, αλλά και για την Ιστορική επιστήμη. Το «The Precious Tree, biography + culture» δημιουργήθηκε για να δώσει τη δυνατότητα σε όποιον θέλει να έχει αποτυπωμένη τη ζωή του ή την οικογενειακή του ιστορία σε ένα δικό του βιβλίο. Επίσης, λειτουργεί συμβουλευτικά τόσο προς ιδιώτες ή ιδρύματα για την αξιοποίηση των αρχείων τους και της πολιτιστικής τους εν γένει κληρονομιάς, όπως επίσης και ερευνητικά. Η αφετηρία του δεν είναι άλλη από τη δύναμη των ατέρμονων αφηγήσεων των προγόνων μου.
ΕΠ. Αν έπρεπε να καταγράψετε αναφορικά μέσα σε λίγες γραμμές τα σημαντικότερα ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία της Ευρυτανίας, ποια θα ήταν αυτά;
ΛΘ. Θα εστιάσω στις περίφημες Σχολές των Αγράφων, και τις προσωπικότητες που ανέδειξαν, την άγνωστη ευρυτανική αρχαιότητα, την ιερότητα του τοπίου, όπως και την ελευθερία ως το ύψιστο αγαθό όπως το διδάσκουν τα βουνά μας.
