Κάθε χωριό και κάθε τόπος της γενέτειράς μας και όχι μόνο, έχει τα δικά του χαρακτηριστικά κι εμβληματικά στοιχεία. Θρυλικές σπηλιές και ριζόσπηλα, στοιχειωμένα ποτάμια και δάση, αλλά και ιδιαίτερης αξίας και φήμης ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία. Σ΄αυτό δεν υπολείπεται και η Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας με την απαράμιλλη ομορφιά και ιστορία της ονομαστής “Σωτήρας”.

Η “Σωτήρα” βρίσκεται πριν από την είσοδο του χωριού πάνω στον δρόμο Καρπενησίου-Αγρινίου. Τα θεόρατα υπεραιωνόβια πλατάνια και οι πλούσιες κρυσταλλοπηγές και νερομάνες δίνουν ξεχωριστή ομορφιά στο υπέροχο φυσικού κάλλους τοπίο. Τρία είναι όμως τα στοιχεία που αναδεικνύουν την “Σωτήρα” ως σημείο αναφοράς στην ευρύτερη περιοχή. Το μεταβυζαντινό ιερό μνημείο της Αγίας Σωτήρας, ο ανοιχτός φυσικός χώρος της παραδοσιακής εμποροπανήγυρης, του γνωστού “παζαριού” της Σωτήρας δηλαδή, και οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Μητρόπολης, αφήνουν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στον τόπο και στο χρόνο.

Ως μοναστήρι λειτουργούσε η Αγία Σωτήρα από τα μέσα του 16ου αιώνα που ιδρύθηκε. Συγκεκριμένος χρονικός προσδιορισμός δεν υπάρχει, αλλά ένα είναι σίγουρο, πως το μοναστήρι λεηλατήθηκε και καταστράφηκε πολλές φορές. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει επιγραφή, η οποία αναφέρει ότι το υπάρχον καθολικό του ναού με την σημερινή μορφή ανακαινίσθηκε στις αρχές του 1700. Το ξύλινο σκαλισμένο τέμπλο και οι σωζόμενες τοιχογραφίες-αγιογραφίες μεταβυζαντινής τέχνης προσελκύουν την προσοχή και των θαυμασμό των προσκυνητών, εκ των οποίων οι περισσότεροι θέτουν αυτοσκοπό την επίσκεψή τους μέχρι εδώ. Η παράδοση λέει πως τακτικά εδώ ιερουργούσε διερχόμενος ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Απ’ τους κλεφταρματολούς ο Γερο-Γιάννος Μπουκουβάλας, ο Καπετάν Δίπλας, ο Κατσαντώνης και ο ντόπιος Γιάννης Φραγκίστας, περνούσαν ν’ ανάψουν ένα αγιοκέρι και ν’ αφήσουν και τα ταπεινά τάματά τους. Ευτυχώς κι επί τέλους που το μεγάλο έργο της συντήρησης και αποκατάστασης του σπουδαίου μνημείου αποπερατώθηκε πρόσφατα.

Στο χώρο έξω και παραδίπλα της Αγίας Σωτήρας και των παιδικών κατασκηνώσεων, δεκαετίες τώρα γίνεται η γνωστή εμποροπανήγυρη (παζάρι) της Σωτήρας, σε παρακμή τα τελευταία χρόνια αλλά σθεναρά αντιστεκόμενη σε πείσμα των καιρών. Μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού (17/19 Αυγούστου) ο χώρος αυτός αποτελούσε πόλο έλξης για χιλιάδες εμπόρων (παλιότερα και ζωεμπόρων) και επισκεπτών από Ευρυτανία και από περιοχές ολάκερης της Ρούμελης και Θεσσαλίας. Αγροτοκτηνοτρόφοι, νομάδες Αγραφιωτών και Σαρακατσάνων τσελιγκάδων, αλλά και άνθρωποι γενικού εμπορίου κατέφθαναν να διαθέσουν την πραμάτεια τους. Στο κομβικό σημείο αυτό πραγματοποιούνταν κάποτε ένα από τα μεγαλύτερα “παζάρια” της Κεντρικής Ελλάδας.

Θα αναρωτηθεί κάποιος, ως προς τι αυτή η  “φθινοπωρινή” μας αρθρογραφία για τη Σωτήρα; Απλά ευαισθητοποιήθηκα από άρθρο της ηλεκτρονικής εφημερίδας “Ευρυτανικό Βήμα”, που παρέθετε και φωτογραφία από πλημμυρικό φαινόμενο στο χώρο της “Σωτήρας” από τις πρόσφατες θεομηνίες και εξέπεμπε SOS για τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε μια απρόβλεπτη χειμωνιάτικη νεροποντή. Δεν έχω ιδία αντίληψη των όποιων κινδύνων υπάρχουν για την Αγία Σωτήρα και τον πέριξ χώρο του παζαριού και της κατασκήνωσης. Σε συζήτηση όμως που είχα με τον φίλο δικηγόρο και πρόεδρο του Συλλόγου Ανατολικής Φραγκίστας, Κώστα Κουτσιούμπα, διέκρινα την μεγάλη του ανησυχία για το συγκεκριμένο θέμα, αλλά και την ενημέρωση που έγινε από τους τοπικούς φορείς στους αρμόδιους αυτοδιοικητικούς του Νομού μας. Τι άλλο από ‘μάς για μια υπενθύμιση προς πάσα κατεύθυνση..!        

                                                      Κώστας Μπουμπουρής

                                                   Αστυν.Δ/ντής ε.α.-Συγγραφέας

                                                       ( k. boubouris@yahoo.gr)

Αγιά Σωτήρα, φωτο Κ.Κουτσιούμπα