Όνομα: Σωτήρης Ντόκας
Ιδιότητα: Ιδιοκτήτης καφέ-εστιατορίου ‘Το Χάνι του Μέγδοβα’, Χοροδιδάσκαλος Παραδοσιακών Χορών
Τόπος διαμονής: Καρπενήσι
Τόπος καταγωγής: Ραπτόπουλο

Η παράδοση του τόπου μας και οι ιστορίες των προηγούμενων δεκαετιών ήταν όσα μονοπώλησαν την κουβέντα μας με τον κ. Σωτήρη Ντόκα. Ζωντανές εικόνες από το παρελθόν και τα παιδικά χρόνια, σε μια Ευρυτανία γεμάτη στερήσεις, αλλά πολλές αυθεντικές στιγμές…

ΕΠ. Λειτουργείτε εδώ και χρόνια ένα από τα ιστορικά χάνια της Ευρυτανίας στον ποταμό Μέγδοβα. Πώς ενώνετε την παράδοση με το σήμερα του τόπου μας;
ΣΝ. Εδώ και δέκα χρόνια περίπου λειτουργώ μαζί με την οικογένεια μου το Χάνι του Μέγδοβα πού βρίσκεται πάνω στην ιστορική γέφυρα του Μέγδοβα ή Ταυρωπού ποταμού, που χωρίζει το Δήμο Καρπενησίου από το Δήμο Αγράφων. Το σκεπτικό μου όταν άνοιξα την επιχείρηση ήταν να εκμεταλλευτώ την μαγία της Ευρυτανικής φύσης, τα αγαθά που προσφέρει μέσα από το μαγαζί μου, το οποίο ακολουθεί πιστά την παράδοση. Όχι μόνο σε ότι έχει να κάνει με το φαγητό και το ποτό, αλλά και στην ατμόσφαιρα. Όταν το επισκέπτεται ο επισκέπτης θέλαμε να νιώθει ότι εκεί ενώνεται με το παρελθόν, με τη φύση, με την ιστορία και παράλληλα να παίρνει μια ανάσα ξεκούρασης, αλλά και ψυχικής ηρεμίας, κάτι το όποιο στην Ευρυτανία το εισπράττουμε καθημερινά. Νομίζω εκεί κρύβεται και το μυστικό της ένωσης της παράδοσης από το χθες στο σήμερα.
ΕΠ. Έχετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την παράδοση της Ευρυτανίας. Σήμερα ποιες από τις παραδόσεις τηρούνται, πιστεύετε;
ΣΝ. Από μικρή ηλικία είχα την ευλογία να ασχοληθώ γενικότερα με την παράδοση και συγκεκριμένα με τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, καθώς υπήρξα και χοροδιδάσκαλος σε πολλά σωματεία και Ευρυτανικούς συλλόγους σε Αθήνα, Καρπενήσι και Άγραφα.
Στην Ευρυτανία η παράδοση ήταν και είναι πιο έντονη λόγω της ιστορικότητας του τόπου, των λαογραφικών εθίμων και των παραδόσεων, οι οποίες διατηρούνται έως και σήμερα. Όλα αυτά σε κάνουν καθημερινά να θες να συνεχίσεις να παλεύεις για την παράδοση, να προσπαθείς να την μεταδώσεις από γενιές σε γενιές, έτσι όπως την παρέλαβες από τους προγόνους σου. Άλλωστε αυτή είναι και η ουσία της παράδοσης. Υπήρξα μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Καρπενησίου σαν χορευτής αλλά και οργανοπαίκτης λόγω της ενασχόλησής μου με το παραδοσιακό νταούλι. Έπειτα συνεργάστηκα με τον χοροδιδάσκαλο Δημήτριο Χρυσικό, ο οποίος είχε και αυτός σύλλογο με έδρα το Καρπενήσι, καθώς επίσης και δημιούργησα τη χορευτική ομάδα ‘Κατσαντώνης’. Οι παραδόσεις εν μέρει τηρούνται κάποιες, άλλες και κάποιες άλλες τείνουν να χαθούν. Όμως η ελπίδα μας βρίσκεται στα νέα παιδιά που ασχολούνται με την παράδοση, με την μουσική του τόπου μας, τον παραδοσιακό χορό, τα λαογραφικά έθιμα. Αυτοί καλούνται τώρα, όχι μόνο να τα διασώσουν, αλλά να τα διαδώσουν στους υπόλοιπους, στα παιδιά τους και να είναι υπερήφανοι για αυτά που τους έχει να δώσει ο τόπος τους.

ΕΠ. Τα σενάρια που γράφετε είναι ένας τρόπος να διατηρηθεί η παράδοση θεωρείτε;
ΣΝ. Κυρίως έγραψα τα τρία σενάρια από τον μεγάλο θαυμασμό μου στον ήρωα Κατσαντώνη, αλλά έχουν και έμμεσες αναφορές στην παράδοση. Οι τίτλοι τους είναι: ‘‘Από τα χειμαδιά στα βουνά’’, ‘‘Αιχμαλωσία Κατσαντώνη -Αύγουστος 1908’’ και ‘‘Η νικηφόρος μάχη του Κατσαντώνη και η ορκωμοσία από το καπετάν Δίπλα’’. Επίσης έγραψε και ένα τραγούδι κλέφτικο για την σύλληψη του Κατσαντώνη.

ΕΠ. Ποια είναι τα έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στον τόπο μας;
ΣΝ. Όσο θυμάμαι από μικρό παιδάκι η περίοδος αυτή μέσα στα δύσκολά χρόνια που περάσαμε σαν παιδιά ήτανε κάτι που περιμέναμε με αγωνία, για να βγούμε όλα μαζί τα παιδάκια του χωριού και να πάρουμε σβάρνα τις γειτονιές να πούμε τα κάλαντα. Εκείνη την εποχή βέβαια ο κόσμος δεν είχε να μας πληρώσει, να μας δώσει έστω και αυτό το φραγκάκι, αλλά μας δίνανε διάφορα καλούδια και κεράσματα όπως γλυκά λουκούμια, καραμέλες, αυγά και καμία τσιγαρίδα από το γουρούνι που είχαν σφάξει. Επίσης θυμάμαι ότι όλη η οικογένεια περίμενε να σφάξει ο πατέρας το γουρούνι από το οποίο εκμεταλλευόταν ότι μπορούσαν. Σαν μικρά παιδάκια περιμέναμε και εμείς να φάμε λίγο κρέας γιατί εκείνες τις εποχές το κρέας δεν ήταν καθημερινό όπως είναι σήμερα. Μάλιστα θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι περιμέναμε τη φούσκα από τα εντόσθια του γουρουνιού να τη φουσκώσουμε και να την κάνουμε μπάλα να παίζουμε μεταξύ μας. Βλέπετε δεν υπήρχαν παιχνίδια εκείνη την εποχή. Από το γουρούνι που σφάζανε εκμεταλλεύονταν τα πάντα όπως και το δέρμα του και φτιάχνανε παπούτσια τα λεγόμενα σγαρώνια.

Επιπλέον θυμάμαι ανήμερα των Χριστουγέννων μαζί με τη γιαγιά μας και τον παππού μας πλάι στο τζάκι να μας φέρνουν από μία μπάτσα πουρνάρι για την κάψουμε μέσα στο τζάκι. Κατά την διάρκεια του καψίματος λέγαμε και φωνάζαμε δυνατά τι θα θέλαμε να έχουμε για τη χρονιά, άλλος έλεγε υγεία, άλλος έλεγε καλοτυχία, άλλος έλεγε αρνιά, άλλος έλεγε κατσίκια, άλλος έλεγε γλυκά και πολλά άλλα. Όσο για την Πρωτοχρονιά χριστουγεννιάτικα δέντρα δεν υπήρχαν, παρά μόνο πηγαίναμε σαν παιδάκια με τον παππού μας και κόβουμε από ένα μικρό δεντράκι στο δάσος και πάνω του βάζαμε ότι πολύχρωμο υπήρχε, είτε κορδέλες, είτε διάφορα αυτοσχέδια στολίδια. Περιμέναμε με αγωνία πάλι τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς και στο τέλος τα τελευταία κάλαντα του δωδεκαημέρου τα κάλαντα των Φώτων. Οι οικογένειες τότε μαζεύονταν στα σπίτια, πολλά πράγματα δεν είχαν, αλλά ήταν αληθινοί μεταξύ τους και πορευόταν και με αυτά τα λίγα.

Ο Κατσαντώνης πηγή έμπνευσης και ένωσης με την παράδοση του τόπου
Αγνά τοπικά προϊόντα στο Χάνι του Μέγδοβα
Με τον Άκη Πετρετζίκη και ποιος δεν θυμάται την περίφημη γίδα βραστή που μαγείρεψε