Γράφει ο Ευρυτάνας Ιχνηλάτης, www.eyrytixn.blogspot.com

Τα βάσανα του πολύπαθου Καρπενησίου δεν τελειώνουν το Νοέμβριο του 1943 (όταν το έκαψαν πρώτη φορά). Υπάρχει και θλιβερή συνέχεια. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, στις αρχές Αυγούστου του 1944, δηλαδή λίγες δεκάδες μέρες πριν την απελευθέρωση, τα φασιστικά καθάρματα επελαύνουν για δεύτερη φορά στην πόλη μας.  Από τρία μέτωπα αυτή τη φορά: από Λαμία, Αγρίνιο και Άμφισσα.  Στόχος τους  να διαλύσουν τον ΕΛΑΣ αλλά και να πλήξουν τις βάσεις υποστήριξής του στα χωριά, ούτως ώστε να εξασφαλίσουν την όσο το δυνατόν καλύτερη και ανενόχλητη σύμπτυξή τους προ της αποχώρησής τους από την Ελλάδα. Πιο επανδρωμένοι από ποτέ, με 10.000 πάνοπλους στρατιώτες, 500 αυτοκίνητα, πλήθος αρμάτων μάχης, βαρύ πυροβολικό και μαζί με χαφιέδες ταγματασφαλίτες, εξαπολύουν μία απίστευτης έκτασης συντονισμένη επίθεση.  Από την άλλη πλευρά  3.000 περίπου διαλεχτοί Ελασίτες, νεαροί Επονίτες και  αποφασισμένοι εφεδροελασίτες, αναπτύσσονται σε διάφορα μέτωπα. Τα παιδιά του λαού, αν και  με σαφώς κατώτερο εξοπλισμό, πιάνουν όλα τα σημαντικά περάσματα που θα ακολουθούσαν οι ναζήδες. Με απροσμέτρητο ηρωϊσμό, θάρρος και πείσμα χτυπούν τους Γερμανούς, με συντονισμένες επιθετικές ενέργειες σε όλη την πορεία τους. Οι μαχητές της αντίστασης γνωρίζουν πολύ καλά τα καίρια περάσματα. Έτσι ο ανταρτοπόλεμος μαίνεται παντού προξενώντας στους κατακτητές αλλού μικρές και αλλού μεγάλες φθορές αλλά -το κυριότερο- επιφέρουν στον εχθρό σημαντικές καθυστερήσεις έως ότου κερδηθεί ο απαραίτητος χρόνος ώστε να προωθηθούν και πάλι οι άμαχοι σε ασφαλείς τοποθεσίες στο εσωτερικό της ορεινής Ευρυτανίας. Προέχει πάνω απ’ όλα η ασφάλεια του λαού. Στις Ράχες Τυμφρηστού γίνεται μακελειό με μεγάλες απώλειες εκατέρωθεν. Εκεί πέφτει νεκρός και ο γερμανός στρατηγός διοικητής του ενός εχθρικού τομέα. 

Στις  9 Αυγούστου 1944 οι φασιστικές ορδές εισβάλλουν και πάλι στο Καρπενήσι, ενώ οι δυνάμεις της αντίστασης ανασυγκροτούνται στα βουνά προετοιμάζοντας την αντεπίθεσή τους. Οι ναζήδες, αγριότεροι και πιο αιμοβόροι από ποτέ, ισοπεδώνουν τα πάντα! Για αρκετές ημέρες, έως και τις 13 Αυγούστου 1944, ειδικά συνεργεία καταστροφής πυρπολούν από άκρη σε άκρη  ολόκληρη την πόλη. Από τα χίλια σχεδόν πανέμορφα πέτρινα  σπίτια του Καρπενησίου, που έγιναν με το μόχθο και το αίμα των ξενιτεμένων παιδιών μας, απομένουν όρθια μονάχα 8 (!). Καταστρέφουν και ανατινάζουν τα πάντα!  Οικίες, καταστήματα, σχολεία, ιστορικά κτήρια, αρχεία, όλα γίνονται στάχτη στο λυσσασμένο πέρασμά τους. Πυκνοί μαύροι καπνοί βγαίνουν μέσα από τα ερείπια της μαρτυρικής πόλης μας. Το Καρπενήσι  βογκάει! Το χειρότερο; έκαψαν και πάλι ζωντανούς μέσα στα σπίτια υπερήλικες και ανήμπορους ανθρώπους!  Παραθέτουμε μερικά ονόματα όπως: τον ενενηντάχρονο γιατρό Αλέξ. Φαρμακίδη και τη γυναίκα του Ανδρομάχη, την ογδονταετή Αγγελική Γιαταγάνα,  τον εκατοντάχρονο Αντρέα Κουσιόπουλο, τη γιαγιά  Αγόρω Λιάπη, τη χήρα Μαρ. Κλειτσάκη, τη Φωτεινή Μαμαλιού, την Ελένη Σικλέτη. Επίσης το γέρο Ράτζο και τη γυναίκα του μέσα στο καλυβάκι τους στη Μεσοχώρα. Σκότωσαν και τον 30χρονο  Δημ. Γκούβα. Απαγχόνισαν στο δέντρο της αυλής του το Γιώργο Τσαβαλιά, ένα δύστυχο άνθρωπο διανοητικά ανάπηρο. Στο Βουτύρο φόνευσαν το γερο-δάσκαλο Χαράλαμπο Παπαθανασίου και τη Μαρία Κοντογιάννη. Στο Κρίκελλο την Αγγελική Συγκούνη, στη Δομνίστα το Νίκο Παπαδημητρίου, στη Μυρίκη τον εκατοχρονίτη Α. Παπαδόπουλο, το Γιάννη Σακκά και την εξηντάχρονη Ευαγγελία Καντλή.  Στη Λάσπη σκότωσαν το Γιάννη Σιαφάκα και τη χήρα Παρασκευή Μαυροειδή. Στο Μεγάλο Χωριό έκαψαν ζωντανή την ογδοντάχρονη Μαρία Σκοτίδα. Στους Γοργιανάδες την υπέργηρη Βασιλική Ρικοπούλου. Είναι μακρύς ο κατάλογος των θυμάτων του ναζισμού και παραλείπουμε, δυστυχώς αναγκαστικά, πάρα πολλούς μάρτυρες της ναζιστικής θηριωδίας.

Ο εχθρός δεν μένει μονάχα μέσα στο Καρπενήσι. Εξαπολύει βάρβαρες δολοφονικές επιδρομές και στην ευρύτερη περιοχή της Ευρυτανίας. Το μεγαλύτερο τμήμα από το ιστορικό μοναστήρι του Προυσού πυρπολείται και αυτό, μαζί με έγγραφα και κειμήλια ανυπολόγιστης ιστορικής αξίας. Ανατινάζουν και το μοναστήρι της Κουμασιώτισσας. Οι ναζί στο αιματοβαμμένο πέρασμά τους καίνε ολόκληρα χωριά. Εδώ θα κάνουμε μία σημαντική παρεμβολή: Σύμφωνα με τα στοιχεία της εφημερίδας “Τα Ψηλά Βουνά” (εκδότης Νίκος Θάνος, Καρπενήσι 1945) σε διάφορες επιδρομές  από τους φασίστες κατακτητές, κάηκαν συνολικά και ανά χρονικές περιόδους : στο Καρπενήσι 980 σπίτια, στη Βίνιανη 40, στη Χρύσω 215, στο Μαραθο 36, στο Μικρό Χωριό 110, στο Μεγάλο Χωριό 15, στις Γοργιανάδες 54, στο Βουτύρο 65, στο Νόστιμο 47, στο Κλαυσί  90, στη Μυρίκη 60, στη Μιάρα 15, στη Λάσπη 195, στο Καλεσμένο 65,  στο Κρίκελλο 161, στη Δυτική Φραγκίστα 132, στην Ανατολική Φραγκίστα 72, στην Επισκοπή 45, στο Στένωμα 4, στον Ασπρόπυργο 3, στον Τυμφρηστό 130, ακόμη 7 σχολεία, 1 εκκλησία, 172 αχυρώνες κλπ. 

Εν τω μεταξύ η έτερη γερμανική φάλαγγα που ξεκίνησε από το Αγρίνιο έφτασε μέσα από Θέρμο, Χούνη, Σίδερα, Φραγκίστα έως και το Καλεσμένο όπου εκεί συναντάται με αυτούς που κατέβαιναν από το κατεστραμμένο Καρπενήσι.  Η τρίτη ναζιστική φάλαγγα από την Άμφισσα αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω, αφού ηττήθηκε από τον ΕΛΑΣ (μάχες Καρούτας, Γκιώνας κλπ). 

Ο ΕΛΑΣ ανταποδίδει τα χτυπήματα μέσα στις κλεισούρες και τις στενωπούς της δύσβατης ευρυτανικής γης. Οι αντάρτες σφυροκοπούν από παντού, δεν τους αφήνουν ούτε στιγμή σε χλωρό κλαρί. Κάθε σημείο που περνούν τα ανθρωπόμορφα κτήνη μετατρέπεται σε παγίδα θανάτου.  Με πρωτοστατούντες τα παλικάρια  της ΧΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, οι ναζήδες φτύνουν αίμα από όπου και αν περνούν. Τις καταστροφές και τις δολοφονίες τις πληρώνουν με το πιο σκληρό νόμισμα. Ο πανικός καταλαμβάνει τα χιτλερικά σκυλιά που καταλαβαίνουν ότι δεν θα βγουν ζωντανοί από την αδούλωτη Ευρυτανία.  Έτσι τελικά υποχωρούν ντροπιασμένοι  προς Αγρίνιο και Λαμία αντίστοιχα, αφήνοντας πίσω τους 700 νεκρούς και 1500 τραυματίες.  Ο ΕΛΑΣ από την πλευρά του έχει απώλειες  300 νεκρούς και λαβωμένους.

Και πάλι όμως οι Ευρυτάνες κατορθώνουν, έστω και με τόσο βαρύ τίμημα, να επανακάμψουν στο Καρπενήσι και στα χωριά τους και σαν αληθινοί λεβέντες να στήσουν ξανά τη ζωή τους πάνω στα ερείπια και την καταστροφή. Η Ευρυτανία δεν λυγά!