Γιορτάζοντας τις γυναίκες όλου του κόσμου και με πρώτο πλάνο καθημερινά τις γυναίκες της Ουκρανίας που για άλλη μια φορά γίνονται μαζί με τα παιδιά τους τα πρώτα θύματα του παραλογισμού ενός κόσμου που χαρακτηρίζεται ακόμα πατριαρχικός, η στήλη του Ευρυτάνα αυτής της εβδομάδας αφιερώνεται σε όλες τις ανώνυμες Ευρυτάνισσες που πολέμησαν για την ελευθερία φεύγοντας στα βουνά της Ευρυτανίας σαν αντάρτισσες. Ο αιώνας διαφορετικός, η ιστορία διαφορετική, οι μεταβλητές διαφορετικές, ο πόνος ο ίδιος και πηγή του ο ξεριζωμός της εστίας και του πυρήνα της οικογένειας που αρχέτυπα συμβολίζει η κάθε γυναίκα…
Οι αντάρτισσες στο Κρίκελλο 
Η φωτογραφία είναι του Σπύρου Μελετζή φωτογράφου της εθνικής αντίστασης 
Γυναίκες μαυροντυμένες σε διαδήλωση του ΕΑΜ 
‘‘Τα χιόνια, κορίτσια, δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτά…’’ 
Η γυναίκες της Αντίστασης
‘‘Το μισό της Αντίστασης στον κατακτητή ήταν γυναίκες… Δε μιλάμε μόνο για τις γυναίκες στις πόλεις, που η προσφορά τους είναι πιο γνωστή. Μιλάμε για τις γυναίκες της επαρχίας, της υπαίθρου. Εκεί, εκτός από τις λεβέντισσες που πήραν το τουφέκι και πολέμησαν σε μάχες με τον κατακτητή, ήταν και οι άγνωστες καθημερινές γυναίκες όλων των ηλικιών, που, αψηφώντας τα πολυβόλα των Γερμανών. Ηταν αυτές, που πήραν μέρος στη «μάχη της σοδειάς», αυτές που λίγους μήνες πριν αρχίσει η Αντίσταση δεν περνούσαν από το καφενείο του χωριού τους, ούτε καθόταν στο ίδιο τραπέζι να φάνε με τους άντρες της οικογένειάς τους. Λίγα χρόνια αργότερα, καθόταν στο ίδιο τραπέζι και συνεδρίαζαν με «ξένους» και όχι συγγενείς άντρες, συμμετείχαν στην Αυτοδιοίκηση, στη Λαϊκή Δικαιοσύνη.
Είχε προηγηθεί η συμμετοχή τους στην Εθνική Αλληλεγγύη, όπου η πλειονότητα (1.740.000 μέλη) ήταν γυναίκες. Η αγρότισσα είναι που υφαίνει, πλένει, ζυμώνει, μαγειρεύει, μοχθεί όλη μέρα για τους αντάρτες.
Αυτή κουβαλά ζαλίγκα τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμα σε απάτητα ρουμάνια, με κίνδυνο της ζωής της. Αυτήν καίνε ζωντανή μαζί με τα παιδιά της οι κατακτητές για αντίποινα, αυτήν περνάνε από την ξιφολόγχη μαζί με τα νεογέννητα βρέφη της, αυτήν γδέρνουν ή κάνουνε κομμάτια.
Στο βιβλίο της Μέλπως Αξιώτη «Οι Ελληνίδες φρουροί της Ελλάδας», υπάρχουν κατάλογοι με ονόματα ηρωίδων, που υπέστησαν θηριωδίες από τους κατακτητές, αλλά και αμάχων που βρήκαν τον πιο μαρτυρικό θάνατο. Οι γυναίκες της υπαίθρου υπέστησαν τα πάνδεινα, αλλά οι θυσίες τους είναι ελάχιστα γνωστές. Κι όμως… Συμμετείχαν «μαζικά» και μέσα σε λίγα χρόνια η ζωή τους άλλαξε, όπως και η συνείδησή τους, όταν αξιοποίησαν τις κρυμμένες ικανότητες και τον καταπιεσμένο δυναμισμό τους. Ολη αυτή η «μαζική» συμμετοχή απέδειξε ότι η κατωτερότητα της γυναίκας ήταν ένας μύθος…’’
Στα βουνά της Ευρυτανίας
‘‘Όταν οι γυναίκες του ΔΣΕ δάμαζαν τα χιόνια στα βουνά. Μια μαρτυρία για την απίστευτη πορεία 18 ανταρτισσών από το Καρπενήσι στο Βίτσι…
Τα χιονένια ανεμοσουρίσματα σε πολλές μεριές ξεπερνάν τα 3 μέτρα. Εκεί πια ήταν το πρόβλημα πώς θα περνούσαμε. Πρώτη η ομαδάρχισσά μας, η Βασίλω Μπακόλα μπαίνει μέσα στα χιόνια ως τους ώμους και τα τσαλαπατάει με τα πόδια.
-‘‘Τα χιόνια, κορίτσια, δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτά, έλεγε η Βάγια.’’
Η φράση αυτή είχε γίνει για μας σύνθημα.
Λίγο μετά την κατάληψη του Καρπενησίου από το ΔΣΕ, 18 ατρόμητες ανταρτοπούλες, αντιπρόσωποι του κλιμακίου Νότιας Ελλάδας του ΔΣΕ (ανάμεσά τους και η Μαρία Μπέικου), ξεκινούν από το Καρπενήσι μία απίστευτη πορεία διάρκειας 26 ημερών -μέσα από φοβερές χιονοθύελλες και σπάζοντας τις εχθρικές ενέδρες- για να παραστούν στην 1η Συνδιάσκεψη της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών (ΠΔΕΓ) που πραγματοποιήθηκε στα λεύτερα βουνά της Βόρειας Ελλάδας (Βίτσι, 1-8 Μάρτη 1949).
Παραθέτουμε τη συγκλονιστική μαρτυρία της Θεανώς Πανάγου, βοηθού Π.Ε. Τάγματος του ΚΓΑΝΕ (σ.σ. από το ρεπορτάζ της εφημερίδας “Προς τη Νίκη” – εφ. Ριζοσπάστης):
«Δεκαοχτώ κοπέλες φτάσαμε στο χώρο της Συνδιάσκεψης σαν αντιπρόσωποι των μαχητριών του Κλιμακίου και των γυναικών της Νότιας Ελλάδας. Φτάσαμε ύστερα από 26 ολόκληρες μέρες πορεία, μέσα στα χιόνια και τις παγωνιές, αντιμετωπίζοντας θαρραλέα τους εχθρικούς κλοιούς και τις ενέδρες και παρακάμπτοντας τα ναρκοπέδια.
Ξεκινήσαμε από το Καρπενήσι. Απ’ την πρώτη κιόλας μέρα, στον αυχένα του Καρπενησιού, μας έπιασε χιονοθύελλα. Εμείς, όμως, είχαμε πάρει τη μεγάλη απόφαση να φτάσουμε εδώ πάνω, στη Λεύτερη Ελλάδα, στην καθορισμένη ημερομηνία και γι’ αυτό αψηφούμε κάθε κίνδυνο. Με τα όπλα μας και φορτωμένες τους γυλιούς με τις σφαίρες και τις χειροβομβίδες ανεβαίνουμε τις ανηφοριές και κατεβαίνουμε τις απότομες κατηφοριές. Το χιονόνερο που πέφτει πάνω μας σε λίγα λεφτά φαίνεται σωστό κρύσταλλο.
Τα μάτια δεν φαίνονται από τα παγωμένα στρώματα που ‘χαν στοιβαχτεί το ένα πάνω στο άλλο, γύρω στις κόγχες. Τα μαλλιά μας είναι σκεπασμένα με κρύσταλλα. Ολόκληρες είχαμε μετατραπεί σε κινούμενα παγωμένα φαντάσματα. Σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές αποφασίζουμε ν’ αφήσουμε πολλά πράγματά μας και να κρατήσουμε μόνο τα ρούχα που φορούσαμε και τα όπλα μας. Ο σκοπός μας είναι ένας: “Να φτάσουμε στην καθορισμένη ημερομηνία”. Ύστερα από 5 μέρες πορεία σε μια μονάδα μας έδωσαν ένα μουλάρι. Πόσο μας ανακούφισε! Το ονομάσαμε Φρειδερίκη και φτιάξαμε στίχους προς τιμή του.’’
Στη Γυναίκα
«Δούλευε, δούλευε γυναίκα
πολέμα μια ψυχή για δέκα
σ’ αυτόν τον κόσμο το σκληρό
από το σπίτι στο εργαστήρι
μεσ’ στο χιονιά, μεσ’ στο λιοπύρι
δίχως να βρεις αναπαυμό.
Γυναίκα της αγάπης το λουλούδι
του βίου χάδι και τραγούδι
πιστή συντρόφισα γλυκειά
πολέμα για να ζήσης τα παιδιά σου
πολέμα για τη λευτεριά σου»
Το παραπάτω σπάνιο ποίημα -το οποίο δημοσιεύουμε σήμερα με αφορμή την «Ημέρα της Γυναίκας»- ανήκει στο νεαρό Ευρυτάνα ποιητή και πρωταντάρτη του Άρη, τον ηρωικό Δώρη Άνθη (Νίκος Ζωγραφόπουλος). Γράφτηκε και τραγουδήθηκε για πρώτη φορά στις 8 Μαρτίου του 1943, όταν μία αντάρτικη ομάδα του ΕΛΑΣ, με πολιτικό καθοδηγητή το Δώρη, γιόρτασε την επέτειο στο Κρίκελλο Ευρυτανίας.
Πηγές: www.ethniki-antistasi-dse.gr, www.eyrytixn.blogspot.com
