Ο Ευρυτάνας της Εβδομάδας

Όνομα: Κωνσταντίνος Χαραμής

Επάγγελμα: Δάσκαλος, ιστοριοδίφης

Τόπος διαμονής: Νεάπολη Αγρινίου

Τόπος καταγωγής: Τατάρνα

Στην στήλη του Ευρυτάνα της Εβδομάδας φιλοξενούμε έναν δάσκαλο που έχει δια μακρών έχει υπηρετήσει το λειτούργημα του εκπαιδευτικού, μορφώνοντας με συνείδηση γενιές Ευρυτάνων.

ΕΠ. Πείτε μας λίγα λόγια για τα παιδικά σας χρόνια, τις σπουδές σας, καθώς και για την εκπαιδευτική σας πορεία.

ΧΚ. Γεννήθηκα από αγρότες γονείς το 1954, τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, στην Τατάρνα. Ήταν τα χρόνια που ο τόπος έγλειφε τις πληγές του να τις γιάνει μετά από την λαίλαπα της καταστροφής, της εγκατάλειψης και της ερήμωσης της δεκαετίας του ‘40. Εύφορη και γόνιμη ποτιστική γη, στις προσχωσιγενείς πεδιάδες και τις λογγιές των  ποταμών, κάνουν την Τατάρνα ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Ευρυτανίας. Στις αρχές  του 1963 το χωριό ζει στιγμές Αποκάλυψης: Τεράστιες γεωλογικές μεταβολές συμβαίνουν λόγω κατολισθήσεων. Τα μισά σπίτια του χωριού γκρεμίζονται συθέμελα. Το φημισμένο Μοναστήρι της Τατάρνας καταχωνιάζεται ολόκληρο. Με κίνδυνο της ζωής τους οι κάτοικοι καταφέρνουν να σώσουν τα Ιερά του Κειμήλια.

Δύο χρόνια αργότερα, το φθινόπωρο του 1965, τα νερά της λίμνης των Κρεμαστών θα αποτελειώσουν το κακό. Σκεπάζουν τα πάντα στην περιοχή και στα τριγύρω χωριά. Εκκλησιές, σχολειά, σπίτια, χωράφια, αμπέλια, αλώνια, αποθήκες, λιοστάσια, περιβόλια, καρποκλάρια, μένουν εσαεί στο βυθό μαζί με τις αναμνήσεις, τους καημούς και τα ζυμωμένα με αίμα και ίδρωτα τόσων γενεών, χώματα του τόπου. Το μεγαλύτερο μέρος του χωριού της Τατάρνας δεν πνίγηκε, αποστερήθηκε όμως κάθε πλουτοπαραγωγικής πηγής που είχε στον κατακλυσθέντα κάμπο. Έξι μήνες αργότερα, τον Φλεβάρη του 1966, ήρθε ο φοβερός σεισμός να γκρεμίσει ό,τι απέμεινε όρθιο και να επιταχύνει το φευγιό των κατοίκων τα αμέσως επόμενα χρόνια. 

Το Δημοτικό Σχολείο – σφύζον τότε από ζωή και μαθητές-  το τελείωσα  στο χωριό μου. Είχε 180 μαθητές και τρεις δασκάλους πού πραγματικά έδιναν την ψυχή τους να μας μάθουν γράμματα πρωί και απόγευμα.  Το – εξατάξιο – Γυμνάσιο το τελείωσα στο Καρπενήσι. Πολύ λίγα παιδιά εκείνα τα χρόνια μπορούσαν να πάνε στο Γυμνάσιο δεν υπήρχε καμία κρατική μέριμνα για αυτό. Στη συνέχεια, με εισαγωγικές εξετάσεις, μπήκα στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Λαμίας – με υποτροφία- από την οποία αποφοίτησα με Άριστα.

Μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών μου υποχρεώσεων προς την πατρίδα, ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός, διορίστηκα δάσκαλος σε σχολεία του ορεινού Βάλτου, όπου και υπηρέτησα  σε απομονωμένα και δυσπρόσιτα χωριά, σε πολύ δύσκολες συνθήκες,  για μία δεκαετία ερευνώντας και αναδεικνύοντας, μαζί με του μαθητές μου, τα ιστορικά γεγονότα του κάθε τόπου. Ακολούθως πήρα μετάθεση για την περιοχή του Αγρινίου σε σχολεία της οποίας υπηρέτησα ως  δάσκαλος, Διευθυντής και Προϊστάμενος του 3ου Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας, θέση από την οποία συνταξιοδοτήθηκα το 2010. Η ενασχόλησή μου με την τοπική κυρίως ιστορία, μου έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω άγνωστα στο ευρύ κοινό ιστορικά περιστατικά της Ευρυτανίας, αλλά και της Αιτωλοακαρνανίας, σε συνέδρια, ημερίδες, εκδηλώσεις,  με παράλληλη  δημοσίευσή τους στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Κάποιες από αυτές τις εκδηλώσεις έγιναν στα πλαίσια του εορτασμού των διακοσίων χρόνων της Επανάστασης από την Επιτροπή που συγκρότησε για το σκοπό  αυτό ο Δήμαρχος Αγράφων και είχα την τιμή να με συμπεριλάβει.

ΕΠ. Ποια ήταν και είναι η καθημερινότητα ενός δασκάλου στα ορεινά και συχνά δυσπρόσιτα σχολεία; Θεωρείτε πως έχουν βελτιωθεί οι συνθήκες;

ΧΚ. Ο ρόλος του δασκάλου παλαιότερα, στα απομονωμένα και δυσπρόσιτα ορεινά χωριά της Ελλάδας δεν ήταν  μόνον εκπαιδευτικός, αλλά και κοινωνικός. Δεν ήταν υπάλληλος και απλός μεταδότης γνώσεων. Ήταν η ψυχή του χωριού. Η καθημερινότητά του ήταν γεμάτη δυσκολίες, αλλά και βαριά ευθύνη. Αποτελούσε σημείο αναφοράς για όλη την τοπική κοινότητα. Και σ΄ αυτόν προσέτρεχαν μικροί και μεγάλοι για βοήθεια.

ΕΠ. Η Ιστορία, όπως είπατε, είναι το μεγάλο σας πάθος. Πώς καλλιεργήθηκε αυτό το ενδιαφέρον και πώς το ενσωματώνατε μέσα στη δουλειά σας ή στην καθημερινότητά σας;

ΧΚ. Η τοπική ιστορία είναι σαν καρδιά που χτυπά μέσα στο στήθος του τόπου. Και αυτή η καρδιά μου μιλάει, με γεμίζει περηφάνια και ελπίδα. Όταν ήμουν δάσκαλος όχι μόνον σε απομακρυσμένα σχολεία αλλά και των πόλεων, έβλεπα στα μάτια των παιδιών την ίδια δίψα να μάθουν για τις ρίζες τους. Να καταλάβουν ποιοι ήταν οι πρόγονοί τους, πώς ζούσαν, πώς κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανό τον τόπο τους μέσα σε δυσκολίες. Η τοπική ιστορία ήταν γι’ αυτά η γέφυρα με το παρελθόν και ο οδοδείκτης για το μέλλον.

ΕΠ. Διατελέσατε Διευθυντής στο 3ο Γραφείο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αγρινίου. Τι κρατάτε από εκείνη την περίοδο και πώς αντιμετωπίσατε τον ρόλο του διοικητικού εκπαιδευτικού στελέχους;

ΧΚ. Ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης δεν είναι απλώς ένας διοικητικός διαχειριστής. Επηρεάζει άμεσα την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, εμπνέει τους εκπαιδευτικούς, ενισχύει τη λειτουργικότητα των σχολικών μονάδων και λειτουργεί ως εγγυητής της σύνδεσης του σχολείου με την κοινωνία. Ο ρόλος του  είναι ουσιαστικά παιδαγωγικός, κοινωνικός και αναπτυξιακός.

ΕΠ. Κάθε χρόνο  την Κυριακή της Πεντηκοστής γίνονται εκδηλώσεις ιστορικής μνήμης στην Τατάρνα.  Σε ποιο ιστορικό γεγονός αναφέρονται;

ΧΚ. Οι εκδηλώσεις αυτές γίνονται κάθε χρόνο, ως απότιση φόρου τιμής και ευγνωμοσύνης  και αφορούν στη Μάχη της Τατάρνας στις 22 Μαρτίου 1821, που σηματοδοτεί και την έναρξη της Επανάστασης στη Ρούμελη. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με τα παλληκάρια του μαζί με τον Ηγούμενο του Μοναστηριού Κυπριανό και τους καλόγερους  χτυπούν απόσπασμα Τουρκαλβανών που συνοδεύει χρηματαποστολή. Στη μάχη σκοτώνονται οι περισσότεροι, μαζί κι ο αρχηγός τους Χασάνμπεη Γκέκας. Αφοπλίζουν τους Τούρκους που γλίτωσαν και τους αφήνουν να φύγουν για τον προορισμό  τους μαζί με τα χρήματα, θέλοντας να δείξουν ότι ο αγώνας που άρχισε δεν ήταν για ληστεία και πλιάτσικο, αλλά αγώνας αρετής και τόλμης για τη Λευτεριά.

ΕΠ. Αν σας ζητούσαμε να μιλήσετε σήμερα στους νέους που μεγαλώνουν σε χωριά της Ευρυτανίας, ποιο μήνυμα θα τους δίνατε για την Εκπαίδευση, την Παράδοση και το μέλλον τους;

ΧΚ. Η εκπαίδευση είναι το κλειδί που ανοίγει κάθε πόρτα. Όχι για να φύγετε απ’ τον τόπο σας απαραίτητα, αλλά για να μπορείτε να τον αγαπάτε και να τον βοηθήσετε. Η παράδοση είναι η ρίζα σας. Αν κόψεις το δέντρο απ’ τις ρίζες του, πέφτει. Να είστε περήφανοι για τον τόπο σας, τα τραγούδια του, τα ήθη και έθιμα, τα παλιά λόγια των παππούδων. Αυτά κρατούν τον κόσμο όρθιο όταν όλα γύρω αλλάζουν. Το μέλλον είναι δικό σας. Μην αφήσετε κανέναν να σας πει ότι επειδή ζείτε σε χωριό “δεν γίνεται”. Μπορείτε να μορφωθείτε, να δημιουργήσετε, να φέρετε ιδέες, δουλειές, ζωή στο χωριό σας.