Δημήτρης Α. Τουλούπας
1909 -1978
Νομικός, αντιστασιακός κατά της Χούντας, Βουλευτής Ευρυτανίας
Τόπος καταγωγής: Μεγάλο Χωριό
Πριν λίγες ημέρες έφυγε από τη ζωή η κορυφαία αρχαιολόγος Έβη Τουλούπα σε ηλικία 97 ετών. Εξ αγχιστείας Ευρυτάνισσα αφού υπήρξε η σύζυγος του Μεγαλοχωρίτη νομικού, αντιστασιακού και πολιτευτή Δημήτρη Α. Τουλούπα.
Η Έβη και ο Τάκης, όπως ήταν γνωστός, Τουλούπας ήταν ένα ξεχωριστό ζευγάρι με ενεργή δράση και συμμετοχή στην μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας. Αγαπούσαν και επισκέπτονταν συχνά την Ευρυτανία, τόσο κατά την περίοδο που ο Τάκης Τουλούπας ήταν υποψήφιος Βουλευτής του νομού, αλλά και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που τους περνούσαν στον τόπο καταγωγής του, το Μεγάλο Χωριό.
Η αείμνηστη Έβη Τουλούπα, το γένος Στασινοπούλου, υπηρέτησε ως προϊσταμένη στις Εφορείες Αρχαιοτήτων στα Ιόνια Νησιά, στην Ήπειρο και στην Εύβοια, αλλά κυρίως ως Έφορος Αρχαιοτήτων της Ακροπόλεως ταύτισε τη σταδιοδρομία και το δημιουργικό της έργο όχι μόνον με την προστασία και την ανάδειξη του πολιτιστικού μας αποθέματος, αλλά και με την υποστήριξή της σε νέες και πρωτοποριακές και πρωτοπόρες για την εποχή ιδέες, δράσεις και έργα, όπως διαβάζουμε σε σχετικό αφιέρωμα στο ΒΗΜΑ. Διετέλεσε έφορος την περίοδο 1982-1990 και σε εκείνη οφείλεται η έναρξη των εργασιών συντήρησης της επιφάνειας των μνημείων της Ακρόπολης μετά την κατοχή, η σύσταση του εργαστηρίου των εκμαγείων και η δημιουργία της Ενωσης Φίλων Ακροπόλεως. Ένθερμη υποστηρίκτρια της ίδρυσης του Μουσείου Ακροπόλεως στο οικόπεδο Μακρυγιάννη πρωτοστάτησε μεταξύ άλλων για την αξιοποίηση του κτιρίου Βάιλερ ως Κέντρο Μελετών Ακροπόλεως. Έκδωσε τρία συνολικά βιβλία, μεταξύ των οποίων το “Από την Πνύκα στο Παγκράτι” (2004), του οποίου μία επιλογή από τις επιφυλλίδες που δημοσίευσε στην εφημερίδα “Τα Νέα” από το 1990 έως το 2000. Παντρεύτηκε τον Τάκη Τουλούπα το 1962.
Ο Δημήτρης Τουλούπας γεννήθηκε το 1909 στο Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας, όπου έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια. Τις γυμνασιακές του σπουδές ολοκλήρωσε στο Βαρβάκειο σχολείο και εισήλθε πρώτος στη Σχολή Μηχανικών του Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Μετά το δεύτερο έτος, επηρεασμένος ίσως από θεωρητικές μελέτες και από τη γνωριμία του με τον Γ. Καφαντάρη, του οποίου διετέλεσε ιδιαίτερος γραμματέας, προτίμησε να ακολουθήσει νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1937 μετέβη στη Γερμανία, όπου πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα σε θέμα εργατικού δικαίου από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας.
Με την κήρυξη του πολέμου το 1939 επέστρεψε στην Ελλάδα και αφού υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία, πήρε μέρος στον πόλεμο της Αλβανίας. Από τους πρώτους μήνες της κατοχής άρχισε την αντιστασιακή του δράση. Συνελήφθη μαζί με τον Γ. Παπανδρέου, ο οποίος αφέθηκε σύντομα ελεύθερος, αφού ο Τουλούπας ανέλαβε όλες τις ευθύνες. Καταδικάστηκε από το Στρατοδικείο σε 11ετή ειρκτή στις φυλακές Αβέρωφ, εν συνεχεία εγκλεισμό στο στρατόπεδο της Λάρισας και αργότερα μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Κατόρθωσε να ελευθερωθεί με λύτρα που κατέβαλε ο πατέρας του και έφυγε αμέσως κρυφά για τη Μ. Ανατολή.
Μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα και ανέλαβε τη θέση του Γενικού Γραμματέως στο Υπουργείο Παιδείας και αργότερα στον Ερυθρό Σταυρό. Κατά τη δεκαετία του 1950 εργάσθηκε ως Νομικός Σύμβουλος πρώτα του Κ. Δοξιάδη στην ΥΣΕΣΑ και κατόπιν του Γ. Παπανδρέου στο Υπουργείο Συντονισμού, συντάσσοντας σχέδια Νόμων και Οργανισμών για την ανασυγκρότηση του ελληνικού κράτους. Ταυτόχρονα μεταξύ του 1964-1966 έλαβε μέρος ως δικηγόρος στην πολύκροτη δίκη της υπόθεσης «Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.» που οδήγησε στην πολιτική κρίση του 1965.
Το 1969 συνελήφθη από την Ασφάλεια Αθηνών για αντιδικτατορική δράση. Εξορίστηκε πρώτα στις Φιλιάτες Θεσπρωτίας και κατόπιν στο Καστρί Κυνουρίας. Από εκεί μετήχθη στα κρατητήρια της ΕΣΑ και εγκλείστηκε για ένα έτος στις φυλακές Κορυδαλλού. Ελευθερώθηκε το 1972 για να συλληφθεί εκ νέου με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
Στις εκλογές του 1975 τέθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, ενώ στις επόμενες εκλογές απέτυχε να εκλεγεί στην Ευρυτανία. Πέθανε τον Οκτώβριο του 1978 σε τροχαίο ατύχημα.
Έκδοση «ΜΝΗΜΗ ΤΑΚΗ ΤΟΥΛΟΥΠΑ»
Οι ευρυτάνες τίμησαν τη μνήμη του Τάκη Τουλούπα με την έκδοση του βιβλίου «ΜΝΗΜΗ ΤΑΚΗ ΤΟΥΛΟΥΠΑ, Πολιτικό Μνημόσυνο Δημητρίου Α. Τουλούπα», με την επιμέλεια του κ. Κλεομένη Κουτσούκη, με πρόλογο του Αναστάση Ι. Πεπονή, σε έκδοση της Πανευρυτανικής Ένωσης και Ευρωπαϊκού Κέντρου Ευρυτανικών Σπουδών και Ερευνών, (Αθήνα 2011). Στις πρώτες σελίδες παρατίθεται σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τον Τάκη Τουλούπα, γραμμένο από τη σύζυγό του Έβη Τουλούπα.
Το α΄ μέρος περιλαμβάνει τις ομιλίες που έγιναν στο πολιτικό μνημόσυνο που πραγματοποιήθηκε στις 9-2-2009 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων προς τιμή του Τάκη Τουλούπα, ενώ το β΄ μέρος περιέχει, αφενός μεν, μαρτυρίες και κείμενα για την αντιστασιακή δράση του κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, τον πόλεμο του ’40 και την περίοδο της φασιστικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944 και κυρίως για τη σύλληψη και τον εγκλεισμό του σε φυλακές και στρατόπεδα, τις συνθήκες κράτησης μέχρι την απελευθέρωσή του και, αφετέρου, για την περίοδο της αντίστασης κατά της στρατιωτικής δικτατορίας των συνταγματαρχών (χούντας) 1967-1974 (απανωτές συλλήψεις, εκτοπίσεις, βασανιστήρια κ.ά. Στο βιβλίο επίσης περιλαμβάνονται και τα υπόλοιπα κομμάτια της πορείας του, όπως οι αποφάσεις της χούντας για την εκτόπισή του, ενδεικτική αλληλογραφία του, κυρίως με τη γυναίκα του, αλλά και άλλων, όταν ήταν εκτοπισμένος ή φυλακισμένος κ.ά., αλλά και η πολιτική παρουσία και δράση του στην Ευρυτανία (1951-1977).
[Πηγές σύνταξης βιογραφικού: βιογραφικό σημείωμα από τη σύζυγο του Εύη Τουλούπα]
