Χειρόγραφα

Γράφει ο Θεοφάνης Λ. Παναγιωτόπουλος

Συγγραφέας, Αρθρογράφος & Ραδιοφωνικός Παραγωγός,

theofanhspap@outlook.com

‘‘Ποιος ξέρει, ίσως κάποτε οι άνθρωποι καταφέρουν να ζήσουν ευτυχισμένοι, χωρίς να βασανίζουν το σώμα τους για να εξαγνίζονται’’.

Κ.Τ.

taxtsis_website_banner_final_0.png

«Η πένα είναι πιο δυνατή από το ξίφος», έγραψε κάποτε ο Άγγλος συγγραφέας Edward Bulwer – Lytton και αυτόματα σκέφθηκα τον κλασικό -πια- συγγραφέα Κώστα Ταχτσή όπου πολέμησε  τον νεοελληνικό μικροαστισμό μέσα από τα έργα του. Το 1962 εκδίδει ο ίδιος το εμβληματικό μυθιστόρημα «Τρίτο» Στεφάνι, ένα από τα κορυφαία βιβλία της μεταπολεμικής πεζογραφίας, όπου δύο γυναίκες συνομιλούν σε πρώτο πρόσωπο. Γλώσσα ελεύθερη, άμεση δίχως αποκρύψεις. Την περίοδο 1964 -67 δημοσιεύει σε περιοδικά μια σειρά διηγήματα  – τα οποία και συγκεντρώνει το 1972 σ’ έναν τόμο με τον τίτλο: «Τα Ρέστα».
«Αχ, βρε μάνα! Έχουν περάσει – πόσα; Τριάντα χρόνια από τότε, κι ακόμα δεν έμαθα το μάθημά μου. Ακόμα δεν έγινα άντρας, ακόμα χαζεύω στο δρόμο κοιτάζοντας τα παιδιά, ακόμα μου κλέβουν οι αλήτες τα ρέστα. Κι αυτό είναι η μεγαλύτερη τιμωρία σου. Και δική μου τιμωρία – που δεν κατάλαβα, όσο ήταν καιρός, τι υπέφερες τότε, και θέλησα να σ’ εκδικηθώ. Μα που να πάρει ο διάβολος, έπρεπε να τα βάζεις μαζί μου για να ξεσπάς; Δεν μπορούσες δηλαδή να κάνεις τα στραβά μάτια όταν αργούσα δέκα λεπτά ή όταν ξεχνούσα ν’ αγοράσω τ’ αλάτι; Κι αν θυμάμαι καλά,  τα ρέστα που μου ‘χαν κλέψει τα παιδιά του απάνω δρόμου ήταν, στο θεό σου βρε μάνα, ή έξι ή εφτά δεκάρες!»
Ο τίτλος «Τα Ρέστα», μοιάζει να θέλει να πιστέψουμε ότι δεν έχουμε μπροστά μας παρά «μαζέματα», υπολείμματα της συγγραφικής παραγωγής του Κώστα Ταχτσή, ή ιστορίες πρόχειρα συγκεντρωμένες κάτω από το ίδιο εξώφυλλο. Πρόκειται, βεβαίως, για παγίδα – και, όπως ανακαλύπτει γρήγορα ο αναγνώστης, δεν είναι η μόνη παγίδα που του έχει στήσει ο συγγραφέας. Τα ρέστα δεν είναι όμως ούτε ακριβώς αυτοβιογραφία, αν και παίζουν οργανικά και με αυτή την ιδέα. […] Συναρτώντας το βιβλίο όχι μόνο από ήδη δημοσιευμένα διηγήματα, αλλά και από αρκετά μέχρι τότε αδημοσίευτα, ο Ταχτσής ακολούθησε με τρόπο ευρηματικό το μοντέλο του κύκλου διηγημάτων – αυτό που ο ίδιος αργότερα θα ονόμαζε «μυθιστορηματική αλυσίδα». (Οπισθόφυλλο)
Τα ρέστα είναι αυτοβιογραφικές αφηγήσεις από την παιδική ηλικία του συγγραφέα με φόντο μια φτωχογειτονιά της Αθήνας. Η γραφή σε δεύτερο πρόσωπο ίσως σημαίνει έναν διάλογο με τον ίδιο του τον εαυτό.

Το επίμετρο – Δέκα χρόνια κομμάτια: Τα Ρέστα, ο Ταχτσής και η εποχή τους έγραψε ο Δημήτρης Παπανικολάου.

  • Ο Ταχτσής φαίνεται ότι ήδη από το 1967 σχεδίαζε να εκδώσει μια συλλογή διηγημάτων, αλλά το ανέβαλε συνεχώς λόγω της δικτατορίας.[…]
  • Ο Ταχτσής δημιουργεί στα Ρέστα έναν κειμενικό χώρο όπου εντυπωσιακά μπορεί να καταστρατηγεί τα όρια μεταξύ συγγραφέα/ αφηγητή/ ήρωα και μαζί να υποβάλλει την ιδέα ότι το υποκείμενο που αυτο(βιο)γραφείται είναι διασπασμένο.
  • Η Καίη Τσιτσέλη, σε μια κριτική που δημοσιεύθηκε στο Βήμα το 1974 και αργότερα μπήκε για κάποιες εκδόσεις ως εισαγωγή στο βιβλίο, γράφει χαρακτηριστικά: ”Τα Ρέστα είναι ένα βιβλίο από διηγήματα μ’ ένα συναρπαστικό κεντρικό θέμα ή σκοπό: παραλάγές πάνω στο τεράστιο θέμα της αυτοβιογραφίας, και πέρα απ’ αυτό ίσως, της αυτογνωσίας… (από το επίμετρο)