Τα «Δεκεμβριανά» θεωρούνται ως τα πιο αιματοβαμμένα γεγονότα στη νεώτερη Ελληνική ιστορία της χώρας. Ακόμη δεν είχαν τελειώσει οι πανηγυρισμοί από την απελευθέρωση και την αναχώρηση των κατακτητών και τα γεγονότα εκείνα οδήγησαν στην διπλή εμφύλια σύρραξη των ετών 1944-1946 και 1947-1949. Η «μάχη της Αθήνας», οι συγκρούσεις δηλαδή μεταξύ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και των πιστών στην κυβέρνηση Εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και των βρετανικών δυνάμεων ταλάνισε για πολλές δεκαετίες την εσωτερική πολιτική ζωή των Ελλήνων.
Απαρχή της σύρραξης ήταν η διαδήλωση της 3ης Δεκέμβρη στο κέντρο της Αθήνας, με πρωτοβουλία μελών του ΕΑΜ. Ο λαός, παρά την απαγόρευση της συγκέντρωσης, δεν σταμάτησε να διαδηλώνει, ούτε και επί Ιταλογερμανικής Κατοχής. Η παρουσία μερικών ένοπλων πολιτοφυλάκων του ΕΑΜ διάσπαρτων μέσα στο πλήθος (ως ομάδες περιφρούρησης) έδωσαν την αδικαιολόγητη αφορμή για απρόκλητη ένοπλη επίθεση της Αστυνομίας και μελών της ακροδεξιάς Οργάνωσης «Χ», που βρίσκονταν ακροβολισμένοι στα γύρω της διαδήλωσης κτήρια. 33 ήταν οι πρώτοι νεκροί και 140 οι τραυματίες απ’ την επίθεση. Μετά απ’ αυτό ακολούθησαν οι επιθέσεις του ΕΛΑΣ σε αστυνομικά τμήματα και σε θύλακες κυβερνητικών δυνάμεων στο Γουδή και στο Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Η επίθεση των αγγλικών δυνάμεων έφερε την γενίκευση της σύγκρουσης.
Οι αλλεπάλληλες συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι στις 11 Γενάρη 1945 με την υπογραφή ανακωχής, με τα τραγικά εκείνα γεγονότα να μείνουν γνωστά ως «Δεκεμβριανά». Παραμονές Δεκέμβρη του ’44 έφτασε στην Αθήνα να εκτιμήσει την κατάσταση ο Βρετανός Πρωθυπουργός, Ουίνστον Τσώρτσιλ, και να δώσει πολιτική λύση. Μια λύση βέβαια που θα κατοχύρωνε τα βρετανικά συμφέροντα στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτο να αναφερθεί, πως ομάδα του ΕΛΑΣ, στην οποία συμμετείχε και ο Μανώλης Γλέζος, την ημέρα της άφιξης του βρετανού Πρωθυπουργού είχε αποφασίσει να ανατινάξει το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια», που θα έμενε ο ίδιος. Την τελευταία στιγμή όμως επεκράτησε η σύνεση και η ανατίναξη αποφεύχθηκε. Στη σύσκεψη που ακολούθησε στο υπουργείο Εσωτερικών με τη συμμετοχή του Βρετανού πρωθυπουργού, όλων των πολιτικών αρχηγών και αντιπροσώπων των ξένων Δυνάμεων (Γαλλίας, Ρωσίας και Η.Π.Α.) αποφασίστηκε η αντικατάσταση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Νικόλαο Πλαστήρα και προσωρινό Αντιβασιλέα τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό. Όπως και να ‘γιναν τα πράγματα στη σύσκεψη αυτή χάθηκε η ευκαιρία για εθνική συνεννόηση, για να αποτραπεί ο λίγο μετά φοβερός εμφύλιος. Πρωτεργάτες αυτής της σύσκεψης όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, γραμματέας τότε του ΕΑΜ, παραδέχτηκαν αργότερα, ότι φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων της ιστορικής εκείνης στιγμής. Τραγικά, αλλά χειροπιαστά διδάγματα της Ιστορίας.
Τα γεγονότα εκείνης της εποχής απαθανατίστηκαν απ’ τον Ουκρανοαμερικκανό Dimitri Kessel και τον αείμνηστο Έλληνα φωτογράφο της Εθνικής Αντίστασης Κώστα Μπαλάφα. Σπουδαίες παρακαταθήκες αμφοτέρων..!
Κώστας Μπουμπουρής
Αστυν.Δ/ντής ε.α.-Συγγραφέας
(k.boubouris@yahoo.gr)
