5,8 εκατ. ευρώ για τον Άγιο Λεωνίδη στο Κλαυσί
Ποια τα έργα για την προστασία και ανάδειξη της σπουδαίας παλαιοχριστιανικής βασιλικής
Σε μια από τις πιο σπουδαίες στιγμές για την πολιτιστική ταυτότητα και την τουριστική προοπτική της Ευρυτανίας, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας εξασφάλισε χρηματοδότηση ύψους 5.773.900 ευρώ για την υλοποίηση ενός έργου πολιτισμού μεγάλης εμβέλειας: την κατασκευή κελύφους προστασίας και την ανάδειξη της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Λεωνίδη στον ιστορικό οικισμό Κλαυσί.
Η πράξη, που εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Στερεά Ελλάδα 2021-2027», συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και έρχεται να καλύψει έναν αρχικό στόχο που τέθηκε ήδη από το 2011. Πρόκειται για ένα μνημείο σπάνιας αρχαιολογικής σημασίας, που φέρνει στο φως την παρουσία και την ακτινοβολία του πρώιμου χριστιανισμού στην ορεινή Ρούμελη, αναδεικνύοντας την Ευρυτανία όχι μόνο ως τόπο φυσικού κάλλους αλλά και ως ζωντανό πυρήνα ιστορικής μνήμης.
INFO BOX: Τα βασικά στοιχεία του έργου
- Ονομασία έργου: Κατασκευή κελύφους προστασίας και ανάδειξη της παλαιοχριστιανικής βασιλικής Αγίου Λεωνίδη
- Τοποθεσία: Κλαυσί, Καρπενήσι, Ευρυτανία
- Προϋπολογισμός: 5.773.900 €
- Χρηματοδότηση: ΠΕΠ Στερεά Ελλάδα 2021-2027 / ΕΤΠΑ
- Φορέας υλοποίησης: Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
- Συνεργασία με: Υπουργείο Πολιτισμού, ΕΦΑ Ευρυτανίας
- Δωρητές μελετών: Ελένη Καρκαζή – Πουρνάρα & Νικόλαος Πουρνάρας
- Έτος ένταξης: 2025
- Έτος πρώτης θεσμικής έγκρισης: 2011
Η μακρά πορεία μέχρι την υλοποίηση
Το έργο είχε «ωριμάσει» μελετητικά ήδη από τη θητεία του πρώην Περιφερειάρχη Κώστα Μπακογιάννη, ενώ η θεσμοθέτηση της Ζώνης Α΄ προστασίας πέριξ του μνημείου είχε εγκριθεί το 2011. Οι μελέτες ολοκληρώθηκαν από την παρούσα Περιφερειακή Αρχή υπό τον Φάνη Σπανό, με πλήρη συνεργασία με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το σύνολο των μελετών, οι οποίες κρίθηκαν απαιτητικές και ιδιαίτερα δαπανηρές, καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από δωρεά των Ευρυτάνων αδελφών Ελένης Καρκαζή – Πουρνάρα και Νικολάου Πουρνάρα.
Δήλωση Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Φάνη Σπανού
«Εξασφαλίσαμε χρηματοδότηση 5,8 εκατ. ευρώ, από το ΕΣΠΑ της Περιφέρειάς μας για την υλοποίηση ενός εμβληματικού έργου πολιτιστικής ανάπτυξης για την Ευρυτανία και ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα. Το έργο προστασίας και ανάδειξης του παλαιοχριστιανικού μνημείου που εντοπίστηκε το 1956 στο Κλαυσί δρομολογήθηκε επί θητείας Κώστα Μπακογιάννη και λαμβάνει σάρκα και οστά πλέον στη θητεία μας, σε πλήρη συνεργασία με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τις υπηρεσίες του υπουργείου.
Οφείλουμε όλοι ένα μεγάλο ευχαριστώ στην κ. Ελένη Καρκαζή – Πουρνάρα και τον αδερφό της κ. Νικόλαο Πουρνάρα, για την εξαιρετικά σημαντική δωρεά του συνόλου των μελετών για το έργο. Με τη συμβολή όλων, κάνουμε σήμερα το πιο καθοριστικό βήμα για να αναδείξουμε ένα ακόμη μοναδικής αξίας τοπόσημο της Ευρυτανίας και της Στερεάς Ελλάδας!»
Η φωνή του Υπουργείου Πολιτισμού – Δήλωση Λίνας Μενδώνη
«Η παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Λεωνίδη στο Κλαυσί Καρπενησίου είναι ένα μοναδικό στο είδος του αρχαιολογικό μνημείο, που αναδεικνύει την παρουσία και την ακτινοβολία του πρώιμου χριστιανισμού στην Ευρυτανία. Η σημασία του δεν είναι μόνο αρχιτεκτονική ή καλλιτεχνική – με το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο και την τρίκογχη διάταξη του ιερού – αλλά και ιστορική, καθώς συνδέεται με την ταυτότητα και τη μνήμη του τόπου.
Είναι πολύ σημαντικό ότι με την άριστη συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ξεκινά η υλοποίηση του έργου της κατασκευής του κελύφους προστασίας και ανάδειξης του μνημείου, με την ένταξή του στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Στερεάς Ελλάδας – ΕΣΠΑ 2021-2027. Το έργο περιλαμβάνει εκτός από την κατασκευή νέου προστατευτικού κελύφους, την υλοποίηση αρχαιολογικών ερευνών και εργασιών, τη λήψη μέτρων προστασίας και τη συντήρηση των ευπαθών τμημάτων του ναού.
Με την ολοκλήρωση των εργασιών, το μνημείο καθίσταται πλήρως επισκέψιμο και λειτουργικό, ενταγμένο σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό πολιτιστικής διαδρομής της περιοχής.»
Το φυσικό αντικείμενο του έργου
Το έργο περιλαμβάνει πλήθος τεχνικών και υποδομών:
- Καθαιρέσεις παλαιών στοιχείων (στέγαστρο, τοιχοποιίες).
- Κατασκευή κελύφους προστασίας νέων προδιαγραφών.
- Αποκατάσταση του περιγράμματος της βασιλικής.
- Διαμόρφωση πρόσβασης στο ψηφιδωτό δάπεδο.
- Κατασκευή ψευδοροφών και οθονών, εσωτερικών διαδρομών και ανελκυστήρων για ΑμεΑ.
- Δημιουργία χώρου υποδοχής με εκδοτήριο εισιτηρίων, θυρωρείο και πωλητήριο.
- Κατασκευή υπόγειων βοηθητικών χώρων: εργαστήρια συντήρησης, γραφεία, αποθήκες, μηχανοστάσιο, δεξαμενές πυρόσβεσης.
- Καθαρισμοί, στερεώσεις και ανακτήσεις στην τοιχοποιία και στους τάφους του ναού.
- Συντήρηση των ψηφιδωτών και των επιχρισμάτων.
- Σύνδεση με δίκτυα κοινής ωφέλειας (ύδρευση, ηλεκτροδότηση).
- Παραγωγή ενημερωτικού υλικού: ταινία μικρού μήκους και poster.
Αρχαιολογική ταυτότητα του μνημείου
Η βασιλική του Αγίου Λεωνίδη, που αποκαλύφθηκε το 1956 μετά από ισχυρές βροχοπτώσεις, αποτελεί το μοναδικό ανασκαμμένο παλαιοχριστιανικό μνημείο της Ευρυτανίας, χρονολογούμενο στον 4ο αιώνα μ.Χ.
Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική (28,50×18,50μ.) με εγκάρσιο κλίτος, νάρθηκα και περίτεχνο ψηφιδωτό δάπεδο. Εντυπωσιακή είναι η τριπλή κόγχη στο ανατολικό της τμήμα. Το μνημείο καταστράφηκε περί το 551 μ.Χ. πιθανότατα από σεισμό και πυρκαγιά.
Το ψηφιδωτό δάπεδο (210 τ.μ.) περιλαμβάνει απεικονίσεις από το ζωικό και φυτικό βασίλειο, γεωμετρικά μοτίβα και επιγραφές. Μέσα από αυτές, ταυτίστηκε η αφιέρωση του ναού στον Άγιο Λεωνίδη – μια φιγούρα που συνδέεται με τον πρώιμο χριστιανισμό.
Πολιτισμός και ανάπτυξη: ένας κοινός στόχος
Η επένδυση αυτή δεν εξυπηρετεί μόνο την ανάγκη διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά επανατοποθετεί την Ευρυτανία στον χάρτη της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Η διασύνδεση πολιτισμού, τοπικής ταυτότητας και οικονομίας αποτελεί τον πυρήνα της περιφερειακής στρατηγικής.
Όπως επισημαίνει και η Υπουργός Πολιτισμού, το μνημείο θα ενταχθεί σε μια ευρύτερη «πολιτιστική διαδρομή» που έχει στόχο την προσέλκυση επισκεπτών, την απασχόληση ντόπιου δυναμικού και την ενίσχυση του ήπιου τουρισμού.
Η παλαιοχριστιανική βασιλική του Κλαυσίου δεν είναι απλώς ένα ερειπωμένο μνημείο του παρελθόντος· είναι μια ζωντανή γέφυρα πολιτισμού και ανάπτυξης. Με σεβασμό στην ιστορία και όραμα για το μέλλον, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας αναδεικνύει την Ευρυτανία ως τόπο προορισμού, με πολιτισμό στο επίκεντρο.
