Σε σκέψεις με έβαλε η είδηση ότι έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 82 ετών, ο μεγάλος ιστορικός, φιλόλογος και δοκιμιογράφος Σαράντος Καργάκος, ένας από τους τελευταίους υπερασπιστές της ελληνικής Ιστορίας και της ελληνικής γλώσσας.
Ο Σαράντος Καργάκος γεννήθηκε το 1937 στο Γύθειο Λακωνίας. Έχει δημοσιεύσει 75 βιβλία με περιεχόμενο κυρίως ιστορικό αλλά και γλωσσικές μελέτες, ενώ έχει γράψει εκατοντάδες άρθρα σε διάφορα περιοδικά.
Ένα κοφτερό μυαλό με δυναμική παρουσία στα ελληνικά Γράμματα εδώ και πολλές δεκαετίες, ο οποίος γνώριζε – εκτός των άλλων – πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και μάλιστα την αρχαία ελληνική. Όπως συχνά ανέφερε στα έργα του, η γλώσσα είναι κάτι το ζωντανό που εξελίσσεται, αλλά με γερές βάσεις.
Σε σκέψεις μπήκα, ακούγοντας την είδηση του θανάτου του, γιατί τα έργα του ήταν μεταξύ πολλών άλλων που με έμαθαν να σκέφτομαι κατά τη διάρκεια της εφηβείας μου, βάζοντας με σε έναν τεράστιο κύκλο πνευματικού διαλόγου με επιχειρήματα που έπειθαν από όλες τις πλευρές. Ήταν η εποχή που αγάπησα την αρχαία ελληνική γλώσσα. Μια τόσο άρτια και περιεκτική γλώσσα, έναν μαθηματικό κώδικα τόσο καλά δομημένο που με μάγευε, χωρίς τις φαμφάρες και τη φλυαρία της δημοτικής, δυνατή, μεστή… απλά τέλεια σε έναν κόσμο ατελή.
Πάνω που είχα βυθιστεί σε αυτές τις σκέψεις είδα μπροστά μου μια άλλη είδηση που έδενε άψογα με τα όσα είχα στο μυαλό μου. Σύμφωνα με δημοσίευμα του βρετανικού Independent, στην Τουρκία υπάρχει μια φυλή που αποτελείται από λιγότερους από 5.000 ανθρώπους οι οποίοι μιλούν μία διάλεκτο που πλησιάζει εκπληκτικά στην «πεθαμένη» αρχαία ελληνική γλώσσα. Όπως επισημαίνουν ειδικοί γλωσσολόγοι μέσω αυτής της διαλέκτου μπορούν να εξάγουν πολύ σημαντικά συμπεράσματα για τη γλώσσα του Σωκράτη και του Πλάτωνα, καθώς και το πώς αυτή εξελίχθηκε.
Η κοινότητα ζει σε ένα σύμπλεγμα χωριών κοντά στην τουρκική πόλη της Τραπεζούντας, όπου κάποτε ήταν η αρχαία περιοχή του Πόντου. Οι γλωσσολόγοι διαπίστωσαν ότι η διάλεκτος, Romeyka, μια ποικιλία από ποντιακά ελληνικά, έχει δομικές ομοιότητες με την αρχαία ελληνική που δεν παρατηρούνται σε άλλες μορφές της γλώσσας που ομιλείται σήμερα. Επίσης η Romeyka παρουσιάζει και πολλές ομοιότητες με το αρχαίο λεξιλόγιο.
Όπως λέει η λέκτορας Φιλολογίας Ιωάννα Σιταρίδου του Πανεπιστημίου του Cambridge «η χρήση του απαρεμφάτου έχει χαθεί στα νέα ελληνικά. Όμως, στα Romeyka έχει διατηρηθεί».
Μια πιθανότητα είναι ότι οι ομιλητές αυτής της διαλέκτου είναι οι απευθείας απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων που ζούσαν κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας πριν από τον 6ο ή 7ο αιώνα π.Χ., όταν η περιοχή αποικίστηκε αρχικά. Αλλά είναι επίσης πιθανό να είναι απόγονοι αυτόχθονων πληθυσμών ή μίας μεταναστευτικής φυλής οι οποίοι αναγκάστηκαν να μιλούν τη γλώσσα των αρχαίων ελληνικών αποικιοκρατών. Οι κάτοικοι της συγκεκριμένης περιοχής είναι ευσεβείς μουσουλμάνοι, γι΄ αυτό και είχαν το δικαίωμα να παραμείνουν στην Τουρκία μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, όπως αναφέρει η κα Σιταρίδου στο ρεπορτάζ.
Και η χαρά μου μεγάλη. Εκτός από τα παραπάνω χαρίσματά της, η αρχαία ελληνική γλώσσα αποδεικνύεται και εξαιρετικά ανθεκτική! Ας είναι μόνο η αρχή αυτή.
Ελένη Ευαγγελία Αρωνιάδα
Εκδότρια
