Γράφει ο Αλέξανδρος Χουλιάρας
Τα κυπροκούδουνα ήταν μέσα στη ζωή των ανθρώπων του χωριού. Δεν υπήρχε μέρα, που να μην ακούσουν κάποιο κουδούνι, δηλαδή όπως σήμερα εμείς με την τηλεόραση. Επειδή λοιπόν η T/V δεν καταδέχεται να μας ενημερώσει κουδουνικώς, έψαξα, ενημερώθηκα και παρουσιάζω ακροθιγώς ολίγα τινά, γνωρίζοντας ότι η κουδουνολογία είναι ολόκληρη επιστήμη.
Πολλοί εχθροί εποφθαλμιούσαν το μπουλούκι του τσοπάνου γι΄ αυτό και τούτος μετερχόταν αρκετά μέσα ασφάλειας και προστασίας. Ένα απ΄ αυτά ήταν τα κουδούνια, με τα οποία αρμάτωνε το κοπάδι του. Αρματωσιά έλεγε το μουσικό αυτό σύνολο. Με αυτή δεν χρειαζόταν να βλέπει, του έφτανε το άκουσμα, για να ξέρει τι ακριβώς γίνεται και τι κάνει το κοπάδι του κι έτσι αυτός απολάμβανε ήσυχος το ραχάτι του μέσα στην κάπα. Τα κουδούνια αποτελούσαν έναν απλήρωτο τσοπάνο, αλλά και την όπερα του κτηνοτρόφου. Ενορχηστρωτής ήταν ο ίδιος και την απολάμβανε ένα ετερόκλητο πλήθος θεατών και ακροατών: Πρώ-τος και καλύτερος αυτός, μετά ένα πολύχρωμο πλήθος, που δούλευε κι αγραυλούσε στα χωράφια και τέλος όλα τα «άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου».
Τα ποιμενικά βροντάρια ήταν τριών ειδών: τα κουδούνια, τα τσοκάνια και τα κύπρια, που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με τη ζωή των ανθρώπων του χωριού.
Η κουδουνοποιία, που αφορά την κατασκευή τους, ήταν αναπτυγμένη στις πόλεις της Στερεάς: Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Ναύπακτο κι εδώ στο Καρπενήσι. Όμως Μέκκα των κουδουνιών ήταν τα Σάλωνα. Σ΄ αυτές τις πόλεις οι βλάχοι έβρισκαν κάθε είδος και μέγεθος κουδουνιού, όπως ξηντάρια (δηλ. με τιμή εξήντα λεπτά, τότε που η δραχμή είχε την αξία της!) εβδομηντάρια, ογδοντάρια, δραχμάρικα κ.λπ.
Τα κουδούνια και τα τσοκάνια γίνονται (ακόμα και σήμερα) από λαμαρίνα την οποία οι κουδουνάδες-τσουκανάδες κόβουν, διαμορφώνουν, σφυρηλατούν, καρφώνουν, χαλκοποτίζουν και καμινεύουν πολλές φορές.
Τα κουδούνια διακρίνονται σε μικροκούδουνα ή αρνοκούδουνα, σε μεσοκούδουνα ή γαλαροκούδουνα, κλαπακιόρια ή κριαροκούδουνα και κουδούνες (για τα γκεσέμια).
Τα τσοκάνια διακρίνονται σε μικρά για σκύλους, μεσοτσόκανα για γελάδες και γίδια και τροκάνες για γκεσέμια.
Τους κύπρους τους φτιάχνουν οι κυπράδες χυτούς με βασικό μέταλλο το μπρούντζο και το χαλκό και διακρίνονται σε γουργουρέλια για τα σκυλιά, σε κυπρέλια για κατσίκες, μεσόκυπρα για μεγάλα γίδια και μουλάρια και σε κύπρους για γκεσέμια.
