Η περίπτωση του μακροβιότερου δημάρχου της πόλης μας Σπυρίδωνος Τσιτσάρα
Προδημοσίευση από το υπό έκδοση βιβλίο «Των Καρπενησίων οι Κοινότητες (1792-2019)»
Της Μαρίας Θ. Ευαγγελοδήμου
Εκπαιδευτικού-Φυσικού
Η ιστορία του Δήμου Καρπενησίου μετρά 185 χρόνια. Ο Δήμος Οιχαλίων αρχικά, και Καρπενησίων από το 1840, με όλες τις μεταβολές σε έκταση και αριθμό δημοτών υπηρετήθηκε από τουλάχιστον 35 δημάρχους και κοινοτάρχες. Με το έργο όλων αυτών, άγνωστο σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος του, η μικρή μας πόλη έγινε μια όμορφη τουριστική κωμόπολη.
Ψηφίδα ψηφίδα όλοι οι τοπικοί άρχοντες ανέστησαν αυτή την επαρχιακή πόλη και την έκαναν γνωστή σε όλη την Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν αστοχίες, λάθη και αβλεψίες. Ούτε ότι όλα τα έργα, θετικά η αρνητικά, οφείλονται στους δημάρχους. Η Επαρχία αρχικά, η Νομαρχία ή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση αργότερα και Περιφέρεια σήμερα, συνεπικουρούμενες από το Δασαρχείο σχεδίασαν και πραγματοποίησαν πολλά έργα. Ο ρόλος των δημοτών ήταν και είναι εξίσου σημαντικός στη διαμόρφωση της πόλης και της ζωής μέσα σε αυτήν. Πάρα πολλά οφείλονται στη θέληση, στη δύναμη, στην επιμονή και στις παρεμβάσεις των κατοίκων. Κάθε κριτική των δημοτών και της αντιπολίτευσης, με στόχο τη βελτίωση της πόλης και της ποιότητας ζωής των κατοίκων, είναι απόλυτα θεμιτή και η τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να ακούει κάθε καλόπιστο αντίλογο.
Πάντα πίστευα ότι οι άνθρωποι που εκτίθενται με οποιονδήποτε τρόπο στη δημοσιότητα δεν αποσκοπούν μόνο ή έστω κατά κύριο λόγο σε αυτήν. Πιστεύω ότι έχουν κάτι να πουν ή να κάνουν. Ειδικά η δημαρχία είναι ένα δύσκολο και απαιτητικό λειτούργημα. Απαιτεί διαφάνεια και ειλικρίνεια, έργα όχι πάντα ορατά ή αρεστά σε όλους, προκαλεί συγκρούσεις και καθημερινή κριτική κάποιες φορές κακόπιστη. Πιστεύω ότι όλοι οι δήμαρχοι που διοίκησαν αυτή την πόλη είχαν ένα όραμα και σε ένα μέρος του το πραγματοποίησαν. Αν δεν ήταν έτσι, το Καρπενήσι θα ήταν ακόμα μια τουρκική κωμόπολη με ελληνικό ευτυχώς περιεχόμενο, όπως τη χαρακτήρισε ο Πάνος Βασιλείου το 1928.
Με αυτές τις σκέψεις ξεκίνησα να ερευνώ την ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης του Καρπενησίου από την τουρκοκρατία μέχρι σήμερα. Έζησα σχεδόν δύο αιώνες με δημάρχους και κοινοτάρχες, με εξέχουσες οικογένειες της πόλης, με τις χαρές και λύπες των απλών δημοτών. Έζησα τις παλινδρομήσεις στην ανάπτυξη της πόλης, τις καταστροφές, τις προόδους και γιατί όχι, την εξέλιξή της, μικρές και μεγάλες όμορφες ιστορίες. Όλα αυτά και πολλά άλλα αποτυπώθηκαν σε ένα βιβλίο με τίτλο Των Καρπενησίων οι κοινότητες (1792-2019), Η πόλη και η Τοπική της Αυτοδιοίκηση στη διαδρομή δύο αιώνων, που σύντομα θα παραδοθεί στα χέρια των αναγνωστών.
Ο σκοπός αυτού του σημειώματος, όμως, δεν είναι να εκθειάσω τους δημάρχους, ούτε βέβαια να υποστηρίξω ή να κατηγορήσω τον νυν δήμαρχο και τα έργα του, για κάποια από τα οποία τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύς λόγος και διατυπώνονται έντονες αντιδράσεις, και για την αλλοίωση της φυσιογνωμίας της πόλης και για τις μάλλον αδιαφανείς διαδικασίες που ακολουθούνται, χωρίς παράλληλα να υπάρχει στοιχειώδης τουλάχιστον δικαιολογία. Όλα αυτά θα κριθούν εν καιρώ με βάση το αποτέλεσμα και η ιστορία θα αποδώσει ακριβοδίκαια τα του Καίσαρος.
Επειδή ωστόσο στον δημόσιο διάλογο που αναπτύχθηκε γύρω από την υπερκατασκευή του πρόπυλου στο ιστορικό Γυμνάσιο Καρπενησίου, αναπτύχθηκε και η θέση ότι δεν πρέπει να υπάρχει γκρίνια καθώς εδώ και δέκα χρόνια το Καρπενήσι έχει δημοτικές αρχές με όραμα, θέση που υπονοεί ότι προηγουμένως οι δημοτικοί άρχοντες στερούνταν οραματικών σχεδίων, ας μου επιτραπεί με το «πλεονέκτημα» της ιστορικής έρευνας να διαφωνήσω με την επίκληση ενός μόνο από τα πολλά παραδείγματα της τοπικής μας ιστορίας.
Σε αυτό λοιπόν το σημείωμα θα μιλήσω για έναν μόνο δήμαρχο ο οποίος πραγματικά είχε όραμα, έκανε πολλά έργα, και προσπάθησε να κάνει περισσότερα. Εντούτοις, έπεσε θύμα έντονων εκλογικών παθών, κατηγορήθηκε άδικα και φυλακίστηκε.
Ο Δήμαρχος Σπύρος Τσιτσάρας
Ο δήμαρχος αυτός ήταν ο Σπύρος Τσιτσάρας. Δημάρχευσε τις περιόδους 1899-1903, 1907-1914, 1914-1917, 1919(;)-1921. Ευπροσήγορος, φιλοπρόοδος με αμέριστο ενδιαφέρον για την προκοπή του τόπου και αγαπητός στους περισσότερους Καρπενησιώτες. Δεν δίστασε να ανοίξει το πορτοφόλι του και να πληρώνει αυτός όλα τα ετήσια έξοδα της Νομαρχίας Ευρυτανίας, αρκεί να μην καταργηθεί, όπως σχεδίαζε η κυβέρνηση. Τα υπόλοιπα θα τα παρακολουθήσουμε όπως είναι γραμμένα στο βιβλίο:
«Ήταν πλούσιος και, όταν τον χρειάστηκε η ιδιαίτερη πατρίδα του, δεν δίστασε να της προσφέρει μέρος της περιουσίας του, όπως αποδεικνύεται από το παρακάτω γεγονός. Το 1903, επί Δηλιγιάννη, η κυβέρνηση μελετούσε την κατάργηση της Νομαρχίας Ευρυτανίας, μαζί με άλλες νέες μικρές νομαρχίες που είχαν δημιουργηθεί επί Γεωργίου Θεοτόκη, με πρόφαση λόγους οικονομίας.
Τότε ο Σπύρος Τσιτσάρας προέβη σε μια πρωτοφανή έμπρακτη διαμαρτυρία εναντίον της πολιτείας. Προσφέρθηκε να καταθέσει εξ ιδίων την αναγκαία ετήσια δαπάνη για τη διατήρηση της Νομαρχίας:
Θερμοτέραν διαμαρτυρίαν κατά τῆς Πολιτείας δέν εὑρίσκει κανείς εἰς τά νεοελληνικά χρονικά[…] Ὁ δήμαρχος Καρπενησίων ἀνοίγει τό πορτοφόλι του καί καταθέτει 10.000 δρχ. κατ’ ἒτος διά τήν Νομαρχίαν Εὐρυτανίας,
ανακοινώθηκε στην εφημερίδα Σκρίπ. Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας, αφού περιέγραψε την τραγική κατάσταση, στην οποία θα περιέλθουν μετά από μια τέτοια απόφαση οι Ευρυτάνες, τονίζοντας τον ηρωισμό που απαιτεί ένα ταξίδι από το Καρπενήσι στο Αγρίνιο το θέρος, προσθέτει:
[…]τόν χειμῶνα τό ταξείδι αὐτό εἶναι βέβαιος θάνατος[…] Δεν ἐκπλήσσεται λοιπόν κανείς βλέπων τούς πολίτας τῆς ἀποκλήρου ἐκείνης χώρας προσφερομένους νά πληρώσουν ἐξ ἰδίων τά ἒξοδα τῆς συντηρήσεως τῶν ἀρχῶν του. Ἐκπλήσσεται μονάχα πῶς δέν ἒλαβον αἱ ἐπαρχίαι τάς σανίδας κατά μιᾶς τοιαύτης ἀπανθρώπου πλέον ἀποφάσεως τῆς Κυβερνήσεως.
Όπως ήταν επόμενο, όλος ο λαός του Δήμου υποστήριξε τον Δήμαρχό του. Οργάνωσε πάνδημο συλλαλητήριο στις 13 Φεβρουαρίου και έστειλε ψήφισμα σε εφημερίδες, απαιτώντας ταυτόχρονα από τους βουλευτές Δημήτριο Χατζόπουλο, Δημήτριο Τσιτσάρα, Γεώργιο Αλεξανδρόπουλο και Ιωάννη Σερπάνο να αποτρέψουν με κάθε μέσο μια τέτοια απόφαση. Συγχρόνως πενταμελής επιτροπή από τους δικηγόρους Γεώργιο Ιατρίδη, Γεώργιο Καφαντάρη, Δημήτριο Παπαδόπουλο και τους εμπόρους Γεώργιο Σ. Τριανταφυλλόπουλο και Δημήτριο Ι. Οικονομίδη εντελλόταν να υποβάλλει το ψήφισμα στον Βασιλιά, στον Πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου και στον Πρόεδρο της Βουλής. Οι συντονισμένες ενέργειες απέδωσαν προσωρινά. Η Ευρυτανία έπαψε να είναι νομός το 1909.»
Ο Σπύρος Τσιτσάρας, ωστόσο, μάλλον έχασε τις επόμενες εκλογές του 1903 από τον Δημήτριο Χατζάκη. Το 1907, και αφού εντωμεταξύ υπηρέτησε ως νομάρχης σε τρεις νομαρχίες, νίκησε τον αντίπαλό του Δημήτριο Χατζάκη και επανεκλέχτηκε με τη μεγάλη υπεροχή των 323 ψήφων.
Ένα ρηξικέλευθο σχέδιό του σε αυτή τη δεύτερη δημαρχία ήταν η ασφαλτόστρωση των δρόμων. Για τον σκοπό αυτό, να πάρει δηλαδή πληροφορίες και ένα δάνειο για την υλοποίηση του προγράμματός του, κατέβηκε, τον Δεκέμβριο του 1908, στην Αθήνα, όπου μόλις είχε αρχίσει να εφαρμόζεται. Ένα δεύτερο σχέδιο που προσπάθησε να πραγματοποιήσει ήταν η οργάνωση συνεδρίου των δημάρχων, όπου θα συζητούσαν τα μεγάλα προβλήματα των δήμων. Γι’ αυτόν τον λόγο έστειλε πρόσκληση σε όλους τους δημάρχους της Ελλάδας, οι οποίοι και την αποδέχτηκαν. Εκ Καρπενησίου το φώς της αποκεντρώσεως των δήμων, ήταν ο τίτλος της εφημερίδας που ανακοίνωνε τις ενέργειες για το συνέδριο.
Όταν επανήλθε στο Καρπενήσι, ο Σπύρος Τσιτσάρας, ένας από τους καλύτερους δημάρχους των παρελθόντων ετών, συνελήφθη με ψευδείς όπως αποδείχτηκε κατηγορίες. Μέχρι να γίνει η δίκη, ελλείψει δικαστών, φυλακίστηκε στις φυλακές Καρπενησίου. Αθωώθηκε και συνέχισε να διοικεί την πόλη μέχρι το 1921.
