Στη δεκαετία του ’80 κατά την διάρκεια της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας είχα την τύχη και την τιμή να γνωρίσω ένα σπουδαίο άνθρωπο, τον αείμνηστο Γάλλο διανοούμενο και φιλέλληνα, Ροζέ Μιλλιέξ (1913-2006). Ελάχιστος φόρος τιμής απέναντί του, ήταν να του αφιερώσω από το βιβλίο μου «Το υπόγειο του Τσε» 2017, το διήγημα «Από τον Ροζέ Μιλλιέξ στον Επαναστάτη των Γαρυφάλλων». Γιατί αυτή η εισαγωγή; Γιατί τότε για πρώτη φορά πληροφορήθηκα από στόματος του ιδίου στις ατέρμονες συζητήσεις μας, για το θρυλικό πλοίο ΜΑΤΑΡΟΑ.
Το ΜΑΤΑΡΟΑ (που σημαίνει η γυναίκα με τα μεγάλα μάτια στα πολυνησιακά), ήταν ένα θρυλικό μεταγωγικό Νεοζηλανδέζικο πλοίο, που έλαβε μέρος κατά την διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου στα πολυκύμαντα νερά της Μεσογείου και όχι μόνο. Το πλοίο αυτό εκτός από τις άλλες πολεμικές επιχειρήσεις που συμμετείχε, είχε μεταφέρει χιλιάδες Αμερικανούς πεζοναύτες στη Βόρεια Ιρλανδία, ετοιμάζοντας την απόβαση στη Νορμανδία. Επί πλέον όμως η δράση του σημαδεύτηκε από δυο σπουδαία ανθρωπιστικά γεγονότα: Κατά πρώτον, τον Αύγουστο 1945, το πλοίο ναυλώθηκε για να πραγματοποιήσει το δρομολόγιο Μασσαλία-Χάιφα για την μεταφορά 173 Εβραίων παιδικής ηλικίας για λογαριασμό της ανθρωπιστικής οργάνωσης (ΟSE). Τα Εβραιόπουλα αυτά είχαν γλυτώσει από το Στρατόπεδο Μπούχενβαλντ, που τα μέλη των οικογενειών τους βρίσκονταν στην Παλαιστίνη. Την ίδια χρονική περίοδο μετέφερε 1200 φυγάδες από το ναζιστικό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Μπέρκεν-Μπάλζεν, που στέγαζε Σοβιετικούς αιχμαλώτους, Τσέχους και Πολωνούς αντιναζιστές και Εβραίους, υπό την διοίκηση των SS.
Tον Δεκέμβριο 1945 με πρωτοβουλία του Διοικητού του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Ελλάδα Οκτάβιου Μερλιέ και του Γενικού Γραμματέα Ροζέ Μιλλιέξ, μερικά από τα λαμπρότερα νέα μυαλά της Ελλάδας στάλθηκαν για σπουδές στη Γαλλία. Μερικοί απ’ αυτούς ήταν, Μέμος Μακρής, Νίκος Σβορώνος, Μάνος Ζαχαρίας, Κορνήλιος Καστοριάδης, Νέλλη Ανδρικοπούλου, Μιμίκα Κράνη κ.λ.π. 200 περίπου στον αριθμό. Οι έφηβοι αυτοί ήταν από αντιστασιακές προοδευτικές οικογένειες, αλλά και γόνοι αστικών οικογενειών. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των νέων ήταν υπότροφοι του Γαλλικού κράτους. Ήταν η χρονική στιγμή που η χώρα έμπαινε σιγά-σιγά στην περιπέτεια του βάρβαρου Εμφύλιου. Ήταν ένα ταξίδι, που έγινε θρύλος μια ιστορική έξοδος που συνδέθηκε με την πιο δύσκολη περίοδο της Ελληνικής ιστορίας, «ένα ιστορικό γεγονός στην πορεία της νεώτερης Ελλάδας που κάποτε πρέπει να γραφτεί», όπως είχε πει πολλά χρόνια αργότερα, ένας από τους επιβάτες του ΜΑΤΑΡΟΑ, ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης. Πολλοί Έλληνες και ξένοι συγγραφείς έγραψαν βιβλία για το θρυλικό πλοίο και την προσφορά του την μαύρη εκείνη εποχή. «Το ταξίδι του Ματαρόα, 1945, στον καθρέφτη της μνήμης» της Νέλλης Ανδρικοπούλου, και «Ματαρόα σε δυο φωνές-Ελλάδα ξενητιάς» της Μιμίκας Κράνη και είναι από τα πιο γνωστά και εντυπωσιακά βιβλία. Η πρώτη ήταν η γνωστή εικαστικός και μετέπειτα σύζυγος του Νίκου Εγγονόπουλου η δε δεύτερη γνωστή φιλόσοφος-συγγραφέας. Οι δυο αυτές επιβάτιδες του πλοίου με τα δυο πονήματά τους-μαρτυρίες, φωτίζουν το ταξίδι της φυγής, τα πρόσωπα, την εποχή, μεταφέροντας μνήμες και συναισθήματα, αποτιμήσεις και κρίσεις για το ταξίδι του 1945. Επιστρατεύτηκαν μαρτυρίες επιζώντων συνεπιβατών τους από εκείνο τον δίαπλο και την διαδρομή τους στις πρώτες εικόνες του τότε νέου κόσμου.
Κώστας Μπουμπουρής
Αστυν.Δ/ντής ε.α.- Συγγραφέας
(k.boubouris@yahoo.gr)
Αστυν.Δ/ντής ε.α.-Συγγραφέας
(k.boubouris@yahoo.gr)
