Ύστερα από τη δημοσίευση στον τοπικό τύπο («ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΣ» 10-2-2021) άρθρου σχετικού με τον σχεδιασμό, από το Δήμο Καρπενησίου, προγράμματος εκδηλώσεων ιστορικής μνήμης, αλλά και διαφόρων άλλων δράσεων για την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, το Δ.Σ. της Πανευρυτανικής Ένωσης σημειώνει τα παρακάτω:
Οι προγραμματιζόμενες από το Δήμο Καρπενησίου εκδηλώσεις και δράσεις θεωρούνται ως εύστοχες μεν, ελλιπείς δε, σε σχέση με την πλούσια ιστορία του τόπου μας κατά την περίοδο αυτή.
Α΄ άξονας: «Τιμητικές εκδηλώσεις στους ήρωές μας». Εδώ συμπεριλαμβάνονται τέσσερις «εμβληματικές προσωπικότητες – τέσσερις θεματικές ενότητες δράσεων και εκδηλώσεων» οι οποίες αναφέρονται στους: Αθανάσιο Καρπενησιώτη, Μάρκο Μπότσαρη, Γεώργιο Καραϊσκάκη και Γιολδασαίους.
Στον άξονα αυτόν διαπιστώνεται ότι απουσιάζουν και άλλες «εμβληματικές προσωπικότητες» του τόπου μας, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της ελευθερίας μας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω:
α.- Δοσίθεος Παναγιωτίδης (1762-1842).Επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων, επί 40 συναπτά έτη. Μυημένος στη Φιλική Εταιρεία μετείχε λίαν ενεργά στον ιερόν αγώνα, εκλεγείς μάλιστα αντιπρόσωπος («συμπαραστάτης») στην Α΄ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου (1821). Εργάστηκε, επίσης, άοκνα, προσφέροντας πολυτιμότατες εθνικές υπηρεσίες και υπέρ των Σχολών Γραμμάτων του Προυσού και του Καρπενησίου. Ο τάφος του βρίσκεται στον αύλειο χώρο του ιστορικού Ιερού Ναού Παναγίας Καρπενησίου.[1]
β.- Λεπενιώτης (1780-1812). Ο «απροσκύνητος» οπλαρχηγός των Αγράφων, αδελφός του θρυλικού Κατσαντώνη. Έλαβε μέρος, μεταξύ άλλων, και στη νικηφόρα μάχη της Παπαδιάς (μεταξύ Δομιανών – Παυλοπούλου), το 1809, όπου και σκοτώθηκε ο αρχηγός των Τούρκων Σουλεϊμάν Τότη. Δολοφονήθηκε το 1812 από το Νίκο Θέου στη Φουρνά, όπου βρίσκεται και υπέροχη προτομή του.
Άλλη διαπίστωση:
Στο Ημερολόγιο δράσεων – εκδηλώσεων και στην τρίτη ενότητα «Τιμούμε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη» στο σχετικό πρόγραμμα προβλέπονται εκδηλώσεις για τον ήρωα αυτόν μόνον στον Προυσό. Ο Καραϊσκάκης όμως συνδέθηκε άρρηκτα και με άλλες περιοχές του Δήμου μας, αναφερόμενες στην ιστορία μας, όπως με τη Βράχα και τη Δομνίστα[2]. Συγκεκριμένα:
α.- Ο Καραϊσκάκης το 1824, μετά την καταδίκη του στο Αιτωλικό, ως «προδότης», κυνηγημένος από Έλληνες και Τούρκους, και αφού πέρασε τον Ασπροπόταμο, μέσω των Αγράφων βρήκε καταφύγιο στην ιστορική «Ιεράν Μονήν της Βράχας των Αγράφων». Εκεί στις αρχές Μαϊου (16/5-5-1824) δόθηκε η μάχη της Βράχας, όπου σκοτώθηκε το πρωτοπαλίκαρό του Αντώνης Ζαραλής. Στη Βράχα υπάρχει μνημείο του ήρωα Ζαραλή.
β.- Ο Καραϊσκάκης μετά τη μάχη της Βράχας κατέφυγε στη Δομνίστα όπου φιλοξενήθηκε «από τους φίλους του Γιολδασαίους», για ένα δίμηνο, περίπου. Από Δομνίστα εστάλη η περίφημη «Δήλωση μετανοίας» προς τον Μαυροκορδάτο αλλά και διάφορες άλλες επιστολές του προς την γυναίκα του κ.λπ.. Σχετικό κείμενο του Ιωάννη Βλαχογιάννη για τη φιλοξενία του Καραϊσκάκη στη Δομνίστα και τη «μεταλαβιά» του από τον Παπα-Γιάννη Φαρμάκη περιλαμβανόταν σε παλαιότερα Αναγνωστικά βιβλία του Δημοτικού Σχολείου. Στη Δομνίστα υπάρχει «ΟΔΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ» και στο «Φαρμακίδειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο» πίνακας ζωγραφικής μεγάλων διαστάσεων του Ι. Συλεούνη, εμπνευσμένος από το βιβλίο: «Ο Καραϊσκάκης και η Δομνίστα Ευρυτανίας»
Στην τέταρτη ενότητα του Ημερολογίου Δράσεων – Εκδηλώσεων «Τιμούμε τους Γιολδασαίους…») θα πρέπει να συμπεριληφθούν και άλλοι τόποι που έζησαν οι Γιολδασαίοι και έδρασαν, όπως π. χ. στο Μαρίνου Δομνίστας, όπου βρίσκονται ακόμα σπίτια Γιολδασαίων που κατοικούνται μόνιμα από απογόνους τους, στη Δομνίστα παρομοίως, στην Καστανούλα κ.λπ. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου Δομνίστας σώζεται καντήλι με χρονολογία 1812 και αφιέρωση του Γιαννάκη Γιολδάση, ενώ στο Μουσείο της ίδιας Τοπικής Κοινότητας φυλάσσονται έγγραφα της οικογένειας προεπαναστατικής περιόδου (διανομή περιουσίας κ.λπ.).
Β΄.- Άξονας: «Το 2021 παράθυρο για το μέλλον». Οι ορεινές διαδρομές που θα επιλεγούν, ακολουθώντας πράγματι τους Αγωνιστές που έδρασαν το 1821, πρέπει να καλύπτουν, κατά τη γνώμη μας, όλους τους τόπους, που διεξήχθησαν σημαντικές μάχες (και όχι μόνον τις πολύ γνωστές), όπως:
–Μάχη στη Σκάλα του Τέρνου (Μεσοκώμης) στις 11/12-5-1821, των ντόπιων υπό τους Γιολδασαίους κατά του Νούρκα Σερβάνη και Μουσελίμη (νικηφόρα).
–Μάχη στα Καγκέλια Καρπενησίου (19-6-1821)
–Μάχη Μιάρας (Τέλη Ιουνίου – αρχές Ιουλίου 1821)
–Μάχη Αγίας Τριάδας (1821, Ζώτος Λογοθέτης και Μεταξάς κατά Δράμαλη)
–Μάχη Λάσπης (1822, Γιολδασαίοι κατά Δράμαλη)
–Μάχη Τρανού Χωριού (1822, κατά Δράμαλη) ….
Σημειώνεται ότι προεπαναστατικά έγινε και η μάχη στου Νταούτη του Κλειτσού, κοντά στην Τριφύλλα, την άνοιξη του 1805, ανάμεσα στον Κατσαντώνη και τον Ιλιάζ αγά, τον οποίον και σκότωσε ο ίδιος ο Κατσαντώνης.
Προτείνουμε όπως στους τόπους των παραπάνω μαχών τοποθετηθούν, τουλάχιστον, αναμνηστικές στήλες.
Σας γνωρίζουμε ότι τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από την υπάρχουσα βιβλιογραφία και, κυρίως, από εμπεριστατωμένες μελέτες Ευρυτάνων και φιλευρυτάνων ερευνητών, οι οποίοι έλαβαν μέρος στα διάφορα συνέδρια και ημερίδες της Ένωσής μας κατά την τελευταία 15ετία. Τα συνέδρια αυτά πραγματοποιήθηκαν σε ολόκληρη, σχεδόν, την Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, ήτοι: α) από δυτικά Ραπτόπουλο – Γρανίτσα – Βούλπη μέχρι ανατολικά Φουρνά – Κλειτσό – Βράχα, και β) από βόρεια Άγραφα – Μεγάλα Βραγγιανά – Τροβάτο μέχρι νότια Καστανιά – Προυσό και Άμπλιανη! Πολυσέλιδοι τόμοι των πρακτικών των συνεδρίων και των ημερίδων αυτών έχουν σταλεί στους Δήμους Καρπενησίου και Αγράφων, στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, στην Ιερά Μητρόπολη Καρπενησίου, στη Βασική Βιβλιοθήκη κ.ά.
Τέλος, με σχετικό Δελτίο Τύπου της Ένωσής μας, θα ενημερωθείτε για τις προγραμματισθείσες δραστηριότές της για τον εορτασμό της Επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.
