Στην γενέτειρά του την Κύμη, πρόκειται να δημιουργηθεί το βιογραφικό ‘Μουσείο Παπανικολάου’, στο πατρικό σπίτι του μεγαλύτερου Έλληνα επιστήμονα του 20ου αιώνα, που με το επιστημονικό του έργο έχει σώσει εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές. Η ανακοίνωση της είδησης έγινε με αφορμή τα 61 χρόνια από το θάνατό του και το νέο μουσείο θα έχει Ευρυτανική υπογραφή μια και θα σχεδιαστεί από το ‘μουσειολογικό δίδυμο’ Ζιώγα Ηλιάνα και Αθανασιάς Αθανάσιος, που μεταξύ άλλων έχουν σχεδιάσει και διευθύνουν και το Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού Ευρυτανάς.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου, ο μέγας ευεργέτης των γυναικών, θεμελιωτής του κλάδου της κυτταρολογίας και ένας από τους σημαντικότερους ιατρούς του 20ου αι. εφηύρε το γνωστό σε όλους μας τεστ Παπανικολάου (test pap), φέρνοντας την επανάσταση στην έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Γεννημένος στις 13 Μαΐου 1883, στην Κύμη Ευβοίας, ο Παπανικολάου σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1904 αποφοίτησε από την ιατρική σχολή με κορυφαίες διακρίσεις. Η μεγάλη του επιθυμία να εργαστεί στην επιστήμη σύντομα έγινε πράξη και ταξίδεψε στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου στη Γερμανία, λαμβάνοντας διδακτορικό το 1910. Παντρεύτηκε την Ανδρομάχη Μαυρογένη. Στις 19 Οκτωβρίου 1913 αποφάσισε να μεταναστεύσει, φτάνοντας στην Αμερική με λίγα χρήματα τόσο ο Παπανικολάου όσο και η σύζυγός του αναγκάστηκαν να εργαστούν σε οποιαδήποτε δουλειά. Η Μάχη δούλευε σε ένα πολυκατάστημα ως μοδίστρα και ο Παπανικολάου ήταν πωλητής χαλιών στο ίδιο κατάστημα. Στη συνέχεια ανέλαβε και άλλες δουλειές: βιολιστής σε εστιατόριο και υπάλληλος σε ελληνική εφημερίδα.
Το 1914, απέκτησε μια θέση στο Τμήμα Παθολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και στο Τμήμα Ανατομίας του Ιατρικού Κολλεγίου του Πανεπιστημίου Cornell. Από το 1920 άρχισε να επικεντρώνεται στην κυτταροπαθολογία του ανθρώπινου αναπαραγωγικού συστήματος, την ίδια χρονιά συνεργάστηκε με τον Δρ Χέρμπερτ Τράουτ, γυναικολόγο παθολόγο, εκδίδοντας τελικά το βιβλίο ορόσημο το 1943, «Διάγνωση του Καρκίνου της μήτρας με το κολπικό επίχρισμα». Η απλή διαδικασία του τεστ Παπ, έγινε γρήγορα το χρυσό πρότυπο στον έλεγχο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας πριν ακόμη εκδηλωθούν συμπτώματα. Καθώς κόστιζε λίγο, ήταν εύκολο στην εκτέλεση και μπορούσε να ερμηνευθεί με ακρίβεια, το τεστ Παπανικολάου βρήκε ευρεία χρήση και είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το 1951, ο Παπανικολάου έγινε Ομότιμος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cornell, όπου δύο εργαστήρια φέρουν σήμερα το όνομά του. Ο επιστημονικός κόσμος τον αναγνώρισε με το βραβείο Borden της Ένωσης Αμερικανικών Ιατρικών Κολλεγίων (1940), το Βραβείο Amory από την Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών (1947), το περίφημο βραβείο Albert Lasker για την κλινική ιατρική έρευνα από την Αμερικανική Ένωση Δημόσιας Υγείας (1950) και το Μετάλλιο Τιμής από την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (1952). Επιπλέον, έγινε επίτιμο μέλος της Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας Αθηνών και της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης. Μετά από σχεδόν 50 χρόνια στο Cornell, ο Παπανικολάου αποφάσισε το 1961 να φύγει από τη Νέα Υόρκη για να διευθύνει το Ινστιτούτο Καρκίνου του Μαϊάμι. Δυστυχώς, ο Παπανικολάου πέθανε μέσα σε τρεις μήνες από την άφιξή του στο Μαϊάμι, από έμφραγμα του μυοκαρδίου στις 19 Φεβρουαρίου 1962. Προς τιμήν του, το Ινστιτούτο Καρκίνου του Μαϊάμι μετονομάστηκε σε Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο Γεωργίου Παπανικολάου.
Την πατρική οικία του Γεωργίου Παπανικολάου στην Κύμη έχουν αναλάβει να διαμορφώσουν σε Μουσείο οι «δικοί» μας Μουσειολόγοι-Επιμελητές Εκθέσεων Ζιώγα Ηλιάνα και Αθανασιάς Αθανάσιος. Στην Ευρυτανία, τα ονόματα τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής, για ένα από τα σημαντικότερα έργα τους ως προς την έμπνευση και τον σχεδιασμό του Καινοτόμου Κέντρου Ιστορίας Πολιτισμού Ευρυτανίας που ιδρύθηκε από την ΠΕ Ευρυτανίας το 2019. Ο Δήμος Κύμης-Αλιβερίου πραγματοποίησε το ετήσιο μνημόσυνο την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2023, για τον μεγαλύτερο Έλληνα επιστήμονα του 20ου αι. τον Γεώργιο Παπανικολάου, στη γενέτειρα του την Κύμη. Οι σχεδιαστές του βιογραφικού του Μουσείου παρευρέθηκαν για να τον τιμήσουν και αναφέρουν σε σχετική ανάρτηση: «“Το ιδανικόν μου δεν είναι να πλουτίσω, ούτε να ζήσω ευτυχής, αλλά να εργασθώ, να δράσω, να δημιουργήσω, να κάμω κάτι τι αντάξιον ενός ανθρώπου ηθικού και δυνατού” Γεώργιος Παπανικολάου (Κύμη Ευβοίας 1883- Μαϊάμι 1962). Σαν σήμερα στις 19 Φεβρουαρίου 1962 στο Miami της Florida η επιστήμη της ιατρικής και η ανθρωπότητα έχασε τον κορυφαίο επιστήμονα ιατρό και μέγα ευεργέτη της ανθρωπότητας, Γεώργιο Παπανικολάου. Η σπουδαία ανακάλυψη του γνωστή σε όλους ως ΤΕΣΤ ΠΑΠ, αποτελεί την πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδο, η οποία εντοπίζει την προκαρκινική δυσπλασία και άλλες κυτταρολογικές ασθένειες του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, χαρίζοντας τη ζωή στις γυναίκες όλου του κόσμου μέχρι σήμερα. Η συμμετοχή μου ως μουσειολόγος-επιμελήτρια του βιογραφικού Μουσείου Γ. Παπανικολάου αποτελεί ύψιστη τιμή και ευθύνη για να παρουσιαστεί ο Επιστήμονας, Ερευνητής και Άνθρωπος Γεώργιος Παπανικολάου».
