Ο Γιάννης Καστρίτσης είναι δημότης Δάφνης Αγράφων και είναι Αναπλ. Καθ. Ζωγραφικής στην Σχολή Καλών Τεχνών Φλώρινας

Το να ακούς την άποψη ενός σημαντικού ανθρώπου των τεχνών, αλλά και ενός αφοσιωμένου Ευρυτάνα, όπως ο Γιάννης Καστρίτσης, δεν είναι απλά ενδιαφέρον, αλλά είναι μια αφύπνιση πνεύματος και ψυχής. Όταν μάλιστα το θέμα γυρίζει γύρω από την Ευρυτανία και τα ψηλά βουνά των Αγράφων, η άποψη αυτή είναι αδιαπραγμάτευτη και γεμάτη έκδηλη αγάπη για τον τόπο καταγωγής του. Αφορμή οι τοποθετήσεις εναντίον της εγκαταστάσεως ανεμογεννητριών στη Νιάλα των Αγράφων και σίγουρα θα ακολουθήσουν και άλλες ευκαιρίες για να πάρουμε ενέργεια από τη ματιά του…

ΕΠ. Ποια είναι η δύναμη της φύσης πάνω στον άνθρωπο;

 ΓΚ. Το φυσικό, το ακατέργαστο, όπως αυτό εμφανίζεται στη φύση στις ποικίλες εκδοχές του, αυτό που είναι η φύση δηλαδή, πολλές φορές μας προκαλεί φόβο και δέος. Η φύση ως πηγή έμπνευσης τροφοδότησε για αρκετούς αιώνες τις τέχνες. Παλαιότερα στη ρομαντική σκέψη γέννησε το αίσθημα του υψηλού. Αυτή την ιδιαίτερη αίσθηση δέους αλλά ταυτόχρονα και φόβου μπροστά στις ανυπέρβλητες, καθηλωτικές δυνάμεις της φύσης. Σήμερα με την συνεχή έκπτωσή της όλο και λιγότερο την συναντούμε στις εικαστικές τέχνες. Στη δυτική σκέψη η φύση απαξιώθηκε σχετικά νωρίς. Ακόμη και η χριστιανική θρησκεία σε αντίθεση με τις θρησκείες της Ασίας και με τον αρχαίο παγανισμό, καθιέρωσε ένα δυισμό ανθρώπου και φύσης και επέμενε πως θέλημα θεού είναι να εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος τη φύση για να εξυπηρετεί τους δικούς του σκοπούς. Έτσι σταδιακά κυριάρχησε η αντίληψη ότι η φύση θεωρείται υποταγμένη στη βούληση και στις κάθε είδους επιθυμίες του ανθρώπου. Αν βέβαια ένα βράδυ κοιτάξουμε τον έναστρο ουρανό ίσως συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η πραγματική θέση μας! Αισθανόμαστε ότι επιβεβαιώνουμε την κυριαρχία μας με το να δαμάζουμε την φύση μέσω της επιβολής της θέλησής μας, και αυτό αποδεικνύεται καθημερινά κυρίως μέσω της καταστροφής της. Η καταστροφή ως επιβεβαίωση της κυριαρχίας. Βρισκόμαστε σε αυτή την πλεονεκτική θέση σχετικά τυχαία, στην θέση μας θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και κάποιος άλλος οργανισμός. Σε σχέση με τα υπόλοιπα πλάσματα καταφέραμε στο διάβα των χρόνων να κυριαρχήσουμε όχι χάρη της δύναμή μας αλλά χάριν κυρίως της ικανότητας μας να λειτουργούμε συντονισμένα εις βάρος των άλλων πλασμάτων.

ΕΠ. Πως σχολιάζετε την εξέλιξη σε σχέση με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Άγραφα;

ΓΚ.  Άκουσα πέρυσι το καλοκαίρι στα Άγραφα τον αιολικό επενδυτή που ισχυρίστηκε ότι πάνω εκεί στην Νιάλα δεν υπάρχει τίποτα να καταστραφεί! Προσπαθώ να καταλάβω τη λογική αυτών των ανθρώπων και της επίσημης πολιτείας, που έδωσε το πράσινο φως της καταστροφής, αλλά και γενικότερα τους λόγους που μας οδήγησαν ως εδώ. Πέρα από το τυφλό κέρδος που δεν αφήνει κάποιους να δουν καμιά άλλη αξία στη φύση, υπάρχει ταυτόχρονα κυρίαρχη και η αντίληψη της απαξίωσης κάθε τι φυσικού. Όπου αυτό υπάρχει θα πρέπει να έχει την λογική της καρτ ποστάλ. Μια θέαση και βίωση της φύσης εκ του ασφαλούς, απόμακρη, ωραιοποιημένη, στρογγυλοποιημένη, όπου το κάθε τι πρέπει να είναι στη σωστή του θέση, μια θέαση με τους δικούς μας και μόνο όρους. Η επικράτηση της λογικής του κυρίαρχου ανθρώπου που αντιμετωπίζει την φύση ως πράγμα και όχι ως ένα έλλογο ζωντανό οργανισμό, που μέρος του είναι και το ανθρώπινο είδος. Αυτή είναι και η κυρίαρχη αντίληψη στις μέρες μας, η φύση ως ανταγωνιστής και εχθρός που θα πρέπει να τιθασευτεί και να μας υπηρετήσει. Καμία διάθεση συνεργασίας.

Εδώ και καιρό σχεδιάζεται με εξαιρετική επιμέλεια η καταλήστευση και λεηλασία του φυσικού πλούτου των Αγράφων. Όλα αυτά με έξυπνες νομοθετικές ρυθμίσεις, όλες στο όνομα της υποτιθέμενης πράσινης ανάπτυξης. Κάθε κορφή και ανεμογεννήτρια κάθε ρέμα και υδροηλεκτρικό. Καλοπροαίρετοι επενδυτές – τώρα που ο πληθυσμός αποψιλώθηκε- 10.000 έως 12.000 κατοίκους έχει όλος ο Νομός – έβαλαν στόχο ότι πιο φυσικό και αμόλυντο έμεινε σε αυτόν τον τόπο με μόνο κίνητρο το εύκολο κέρδος. Χωρίς κεντρικό σχεδιασμό και καμιά ευαισθησία για το περιβάλλον επιχειρούν να μετατρέψουν τον ορεινό όγκο των Αγράφων σε βιομηχανική περιοχή. Αιολικά πάρκα τα λένε κατ’ ευφημισμό για να υποκρύψουν την βαριά βιομηχανία που είναι.

ΕΠ. Γιατί θεωρείτε ότι επιλέχθηκε η Ευρυτανία περιοχή πρώτης αιολικής προτεραιότητας;

ΓΚ. Μα γιατί έχει ένα γερασμένο και ελάχιστο πληθυσμό για να αντισταθεί αλλά είχε καλοπροαίρετους τοπικούς άρχοντες, οι οποίοι δυσκολεύονταν και δυσκολεύονται να αρνηθούν τις τόσο γενναίες επενδύσεις στην περιοχή!!! Βέβαια, η ιστορία θα τους κρίνει σχετικά σύντομα, 25 χρόνια ζωής έχουν οι ανεμογεννήτριες, θα προλάβουν να ζήσουν την καταστροφή τους και την δική τους απαξίωση. Αν όλα αυτά περάσουν και πραγματοποιηθούν, σύντομα ένας μοναδικός τόπος χαρακτηρισμένος natura θα μετατραπεί σε ένα απέραντο δάσος μεταλλικών σκελετών που θα πουλούν αέρα σε ιδιαίτερα ακριβή τιμή, με θύματα όχι μόνο το φυσικό περιβάλλον αλλά και τις τσέπες μας μια και εμείς πληρώνουμε μέσω επιδοτήσεων όλα αυτά. Σε αυτή την σχεδιαζόμενη καταστροφή όχι μόνο στα Άγραφα αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα οι κυβερνώσες πολιτικές δυνάμεις δεν αντιστάθηκαν, άλλωστε η έννοια της ανάπτυξης είναι κοινή και δεν έχει ιδιαίτερες πολιτικές διαχωριστικές γραμμές!

ΕΠ. Πως βλέπετε το παρόν και το μέλλον των Αγράφων;

ΓΚ. Η κρίση οικονομική, πολιτιστική, υπαρξιακή διατρέχει όλη την Ελλάδα και πολύ περισσότερο τον νομό μας. Αρκεί να πάει κανείς έστω και μια φορά στα καφενεία των χωριών να το διαπιστώσει με την πρώτη ματιά. Πρώτη φορά αντικρίζει κανείς τόσους πολλούς μόνιμους κατοίκους (όπου υπάρχουν) σε κατάσταση κατάρρευσης. Απογοητευμένοι ζουν από την σύνταξη των παππούδων ή από το κοινωνικό επίδομα. Αν οι γονείς μας που έζησαν στα χωριά είχαν την αξιοπρέπεια τους και την σχετική τους αυτονομία μέσα από τους κήπους και τα ζώα τους οι τωρινοί κάτοικοι περιμένουν τον ψωμά να φέρει ψωμί και γάλα από το Καρπενήσι. Απογοήτευση κυριαρχεί παντού. Αλκοόλ, μοναξιά, απραξία. Ο νομός βρίσκεται σε θνήσκουσα κατάσταση και αντί οι ιθύνοντες να σκεφτούν, αν υπάρχει έστω κάποια μικρή ελπίδα αναγέννησης, ξεπουλούν σε τιμή ευκαιρίας γη και ύδωρ. Ένας Νόμος που δεν κατάφερε να κρατήσει τίποτα από την πολιτιστική του κληρονομιά. Δεν ήταν μόνο από έλλειψη χρημάτων η εγκατάλειψη και η κατάρρευση όλων των παραδοσιακών σπιτιών της Ευρυτανίας, είναι και αποτέλεσμα βαθιάς πολιτιστικής κρίσης και πολιτιστικής ασυνέχειας. Δεν ήμασταν σε θέση να εκτιμήσουμε αυτό που είχαμε. Παραδομένοι σε μια επιφανειακή ανάπτυξη με δανεικά και επιδοτήσεις απαξιώσαμε το φτωχικό μας παρελθόν και το αφήσαμε να ρημάξει. Το παλιό, το πρωτογενές ενοχοποιήθηκε, η μια μετά την άλλη, οι τέχνες του παρελθόντος χάθηκαν. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Νομού έχει εξαφανιστεί, η Βίνιανη είναι υπό κατάρρευση, στον Μαραθιά δεν έμεινε σχεδόν τίποτα όρθιο. Στον Δήμο Αγράφων αν διασώθηκε κάτι ακόμη είναι κατά τύχη. Σίγουρα η ευθύνη δεν είναι μόνο συλλογική αλλά και ατομική. Αυτό που μας απόμεινε ήταν το φυσικό περιβάλλον μας το οποίο το ξεπουλάμε με μεγάλη ευκολία και σε καλή τιμή στον κάθε επενδυτή- αέρα στο όνομα της υποτιθέμενης πράσινης ανάπτυξης. Η διατήρηση της αυτοδυναμίας, των ιδιαίτερων και διακριτών χαρακτηριστικών ενός τόπου, ειδικά των προτεχνολογικων κοινωνιών, όπως είναι τα Άγραφα είναι πρώτιστης σημασίας για την ανθρώπινη επιβίωση. Αυτός ο φαύλος κύκλος της ανάπτυξης για την ανάπτυξη δεν θα αντιμετωπιστεί με την άκριτη τεχνική αλλά με μια άλλη φιλοσοφία ζωής και ανάπτυξης όπου η τεχνολογία θα ακολουθεί. Το πρόβλημα του τόπου μας δεν είναι η επάρκεια ενέργειας ή το φθηνό ρεύμα που τάζουν οι επενδυτές για να δελεάζουν αλλά κάτι βαθύτερο. Είναι πρώτα από όλα η αξιακή και ηθική ανασυγκρότηση, η σωστή ιεράρχηση των αναγκών.